Blogs

Gister had ik een sessie met iemand die helemaal vast zit. Zowel qua gevoel van geluk, in relaties, als qua werk. Helemaal vast.

Misschien heb jij dit ook weleens meegemaakt of ervaar je dit nu ook. Je bent ontevreden maar weet niet goed wat je wel wilt en al helemaal niet wat je eraan kunt doen. Een ontzettend moeilijke situatie. Het is dan ook erg moedig als je wel hulp zoekt.

Wanneer je langere tijd in zo’n vastzittende situatie verkeert, kan deze zichzelf steeds meer versterken en steeds meer werkelijkheid worden. Je zit niet alleen vast maar je komt ook echt niet meer los.

Wat doe je dan? We zijn geneigd om ons dan nog meer tegen deze situatie te verzetten. ‘Dit wil ik niet’, ‘ik wil hier vanaf’, ‘dit houd ik niet meer vol’. We zakken er nog verder in weg en gaan nog harder ons best doen om eruit of er vanaf te komen. We merken dat dit niet werkt, want we weten niet hoe, waardoor het een neerwaartse spiraal wordt.

Maar wat kun je dan wel doen? 

De sleutel zit in acceptatie en compassie. Erken dat je in een moeilijke situatie verkeert. Dat is niet leuk, maar het is wel wat het is. Ook mag je je eventuele verzet erkennen. Dat is ook wat er is. Dan ontstaat er wat afstand en de mogelijkheid om vriendelijk te zijn voor jezelf. Wat heb je nodig? Dit is een radicaal andere benadering dan proberen het probleem op te lossen. En tegelijk is dit geen passieve benadering, geen opgeven, maar juist een actieve benadering. Vraag jezelf maar eens wat je nodig hebt. Je doet dan actief iets om jezelf te helpen. Ongeacht of je een antwoord kunt vinden of niet. En ongeacht of je jezelf dit kunt geven of niet. Wanneer je jezelf en je situatie op deze manier benadert, valt de negatieve inspanning weg waardoor er ruimte kan ontstaan voor het verschijnen van een eerste mogelijke kleine volgende stap naar beter. En ineens besef je je dat je niet meer vast zit.

In zelfhulpboeken wordt weleens het advies gegeven positieve affirmaties te formuleren. Echter, niet in alle gevallen helpt dit je en het kan zelfs averechts werken.

Wanneer er sprake is van een lage zelfwaardering helpt het je niet om tegen jezelf te zeggen: ‘Ik ben het waard’. Logischerwijs zouden we denken dat als we ergens gebrek aan hebben en het tegenovergestelde willen, het zal helpen als we dit op deze manier nastreven. Toch niet. Hoezo niet?

Dit komt omdat deze affirmatie (‘Ik ben het waard’) haaks staat op ons eigen geloofssysteem. We geloven deze zin niet waardoor het tegenovergestelde (‘Ik ben het niet waard’), waarin we wel geloven, bevestigd en versterkt wordt waardoor je alleen maar slechter af bent.

Wat kan je dan wel helpen?

Kijk in plaats van positieve affirmaties naar zelfaffirmaties. Ga op zoek naar kwaliteiten waar je over beschikt die jij waardevol vindt. Je kunt kijken naar een specifiek leefgebied zoals relaties of werk, of naar kwaliteiten in algemene zin, dus over leefgebieden heen.

Kwaliteiten zoals bijvoorbeeld betrouwbaarheid, geduld of creativiteit kun je formuleren als:

‘Ik ben betrouwbaar’, ‘Ik ben geduldig’ en ‘Ik ben creatief’.

Deze kwaliteiten herken je bij jezelf, dus die zie je als echt. Je kunt deze kwaliteiten noteren of tegen jezelf zeggen. En als je het proces wilt versterken, kun je toevoegen waaruit deze kwaliteiten blijken, wat ze je hebben opgeleverd en wat je denkt dat ze je in de toekomst kunnen brengen.

Door te kijken naar deze kwaliteiten versterk je op een natuurlijke manier je gevoel van zelfwaardering.

Over deze kwaliteiten en zelfaffirmaties nadenken is al zinvol. Erover schrijven heeft een grotere impact. En erover praten een nog grotere.

Wat zou jij formuleren?

Ons geluk is te vinden door te leven in het moment. Leven in het moment klinkt heel eenvoudig maar is alles behalve dat.

Ten eerste omdat we het grootste deel van de tijd leven op de automatische piloot. Onbewust vliegt onze aandacht alle kanten op en naar allerlei momenten buiten het nu. ‘Ik moet straks niet vergeten...’, ‘had ik gister maar...’, ‘wat als...’. Leven op de automatische piloot maakt dat we de regie over ons leven en ons geluk kwijtraken. We ‘worden geleefd’ of ‘proberen te overleven’, in plaats van onze eigenlijke wens ‘te leven’.

Een tweede reden waarom het moeilijk is om in het moment te leven, is dat het niet altijd de plek is waar we willen zijn, omdat er ongemak, pijn, lijden is. Van die ervaringen willen we altijd weg waardoor we bewust of onbewust juist op een ander moment willen zijn. We denken het ongemak, de pijn en het lijden niet aan te kunnen en proberen onszelf te beschermen door er van weg te gaan. Dit maakt het echter niet kleiner of minder en eigenlijk juist groter en erger. Enerzijds omdat we door er niet bij te zijn niet leren om te gaan met het moeilijke en anderzijds omdat we hierdoor onbewust een steeds grotere afkeer ontwikkelen voor het ervaren van het moeilijke. Onze natuurlijke neiging werkt dus tegen ons.

Een derde aspect wat het moeilijk kan maken om in het moment te zijn is de druk die we onszelf opleggen. Wanneer we denken aan leven in het moment, denken we dat we moeten genieten en ontspannen en gelukkig zijn en samen plezier beleven. Dat is nogal wat! En dat is nogal een druk die je jezelf dan oplegt. Dit betekent dus eigenlijk niet dat je in het moment leeft, maar dat je zou willen dat het moment op een bepaalde manier is. En laat nou dat een recept voor teleurstelling zijn. Dan doe je je best om in het moment te leven (je kunt juist beter niet je best doen in deze context) en dan ‘lukt’ het ook nog eens niet zoals je zou willen!

Ik kan me voorstellen dat je het dan opgeeft en denk: ‘Laat maar met dat in het moment leven, het lukt toch niet en het levert toch niks op’.

En dat zou zonde zijn.

Wat nou als je jezelf de tijd en aandacht gunt om gewoon te zijn, bewust in het moment te zijn, met precies wat er is. Dan kun je je zelf openstellen voor bijvoorbeeld het zien van rustgevende natuur, het horen van mooie muziek, het voelen van een aanraking, het proeven van een lekker bakkie, het ruiken van lekker eten, het genieten van samen zijn met je dierbaren, het meegevoerd worden in een leuke activiteit, dankbaarheid voor alles wat er is, en ook de positieve dingen die bestaan naast ongemak, pijn en lijden.

En daar hoef je dus niks voor te doen, je niet in te spannen, het niet anders te maken dan het is. Dan ontstaan het geluk, de regie over je leven, de veerkracht om om te kunnen gaan met moeilijkheden en de vrijheid die je wilt ervaren vanzelf.

Wanneer je er op gaat letten, zul je merken dat je het grootste deel van de dag niet in het nu bent. Je bent het natuurlijk wel, maar je bent er niet bewust bij.

Gedurende de dag volgen we onze ochtendrituelen bij het opstaan, zitten we volop in ons werk of onze studie, laten we ons meevoeren in contacten met anderen, en zitten we vooral gewoon heel veel in ons hoofd. We denken, bedenken oplossingen, piekeren, malen, analyseren, verklaren, oordelen, wikken en wegen, vergelijken, nemen besluiten, maken keuzes. Als ik dit zo schrijf word ik er al moe van. Er is natuurlijk niks mis met het benutten van onze cognitieve capaciteiten. Ik zou zeggen: doe er je voordeel mee! Maar doe vooral dat. Laat het niet in je nadeel werken.

We kunnen er namelijk behoorlijk last van hebben dat we continu in ons hoofd zitten. Niet in het nu maar in het verleden of de toekomst. We herkauwen ervaringen en gebeurtenissen die zijn geweest. ‘Heb ik wel juist gehandeld?’ En we maken ons zorgen over de toekomst of proberen problemen voor te zijn. ‘Als maar niet dit of dat gebeurt.’

Wanneer je je dan bewust bent van het feit dat je het verleden bent aan het herkauwen of dat je iets bij voorbaat probeert op te lossen, ontstaat er als vanzelf ruimte om er ook weer los van te komen. Wonderlijk!

Op dat moment kunnen we besluiten in het nu te zijn. Dan kunnen we de tijd nemen voor en kunnen we genieten van contact met een dierbare, een goed gesprek, een kopje koffie, de zon. We kunnen tevreden zijn. En wanneer we tevreden zijn met hoe het is, verdwijnt de wens dat dingen anders zouden moeten zijn dan ze zijn. Deze wens dat dingen anders of beter zouden moeten zijn en onze soms fanatieke zoektocht naar dit andere en betere, leiden tot veel lijden bijvoorbeeld in de vorm van stress of depressie.

Deze mooie tekst van Lao Tse, een Chinese filosoof, wil ik graag met je delen:

Leven in het nu

We hopen altijd dat een ander het antwoord heeft.

Dat het op een andere plek beter zal zijn.

Dat ooit alles duidelijk zal zijn.

Maar dit is wat het is.

Niemand anders heeft het antwoord.

Nergens anders zal het beter zijn.

En alles is er al.

In het diepste van je wezen ligt het antwoord.

Luister naar je hart.

En weet dat het enige wat je te doen staat is ZIJN.

Lao Tse

Het in het Nederlands vertaalde oplichterssyndroom of bedriegerssyndroom is in 1978 voor het eerst beschreven door de psychologen Clance en Imes. De aanleiding voor deze beschrijving was hun observatie dat veel succesvolle vrouwen geneigd zijn te geloven dat ze niet intelligent zijn en dat anderen hen te hoog inschatten.

Clance en Imes vonden een aantal typen gedrag bij vrouwen met het imposter syndroom:

* IJver

Hard werken om te voorkomen dat ze door de mand vallen. Dit harde werken leidt tot meer succes wat het gevoel van oplichten en de angst door de mand te vallen in stand houdt.

* Het gevoel onecht te zijn

Ze willen de gewenste antwoorden en reacties geven, wat kan leiden tot een groeiend gevoel van ‘onecht-zijn’.

* Gebruik van charme

Het inzetten van charme om goedkeuring en waardering te krijgen. Wanneer dit het gewenste effect van erkenning geeft, wordt dit toegeschreven aan de charme en niet aan de kundigheid.

* Vermijden van tekenen van zelfvertrouwen

Ze denken dat anderen hun zullen afwijzen wanneer ze geloven in hun intelligentie en vaardigheden en zich vol zelfvertrouwen presenteren. Om deze afwijzing te voorkomen, overtuigen ze zichzelf ervan niet intelligent te zijn en geen succes te verdienen.

De gevolgen van langdurend lijden aan de angst om door de mand te vallen, zijn groot. Je gaat namelijk óf alle uitdagingen uit de weg en bagatelliseert je successen, óf je werkt zo hard om fouten te voorkomen waardoor je meer kans hebt op een burn-out.

Young ontwikkelde een 10-stappenplan om het imposter syndroom tegen te gaan:

1. Praat erover

Deel je gevoel. Het helpt om te weten dat je er niet alleen in staat

2. Maak een onderscheid tussen feiten en gevoelens

Je een oplichter voelen, is niet hetzelfde als er één zijn

3. Normaliseer je zelftwijfel

In situaties waarin je daadwerkelijk de enige vrouw, man of vakinhoudelijke buitenstaander bent

4. Leg de nadruk op de voordelen van je best doen

Het kan een gezonde ambitie zijn. Echter, het kan niet altijd en op alle vlakken. Sta jezelf toe ook dingen een tandje minder te doen en vergeef jezelf als zich een fout voordoet

5. Ontwikkel een nieuwe manier om om te gaan met fouten en falen

‘Falen is slechts de mogelijkheid om op een slimmere wijze opnieuw te beginnen’ – Henry Ford

6. Pas je ‘regels’ aan

Is jouw regel: ‘Ik moet altijd het antwoord weten’, ‘ik mag niet om hulp vragen’, of ‘ik mag geen fouten maken’? Iedereen maakt fouten, weet het soms niet of kan een mindere dag hebben. Dat is heel normaal

7. Ontwikkel nieuwe interne software

Negatieve gedachten die je niet helpen, kun je beter laten gaan. Zoals: ‘Wacht maar totdat ze doorhebben dat ik geen idee heb wat ik doe’. Een meer helpende gedachte kan zijn: ‘Ik gun mezelf de tijd om te leren en mijn weg te vinden’

8. Visualiseer je succes

Zie vooraf voor je hoe het succesvol kan verlopen. En laat rampscenario’s gaan

9. Beloon jezelf

Lukt het je om een patroon te doorbreken, de dingen eens anders te doen of te zien, beloon jezelf daar dan voor

10. ‘Fake it till you make it’

Doe alsof en je ontwikkelt vanzelf die vaardigheid en daarmee ook je zelfvertrouwen

Het volgen van deze tien stappen kan life changing zijn. Tien is echter wat veel om mee te starten en meteen resultaat van te willen zien. Begin eens met stap 1.

Op mijn kalender stond weer eens een mooie uitspraak. Ik wist meteen dat ik deze met jullie wilde delen in een blog:

‘Wees zuiver en helder want jij bent het raam waardoor je naar de wereld kijkt.’

Wanneer je raam zuiver en helder is, kun je door het raam de wereld zien zoals die is. Is je raam vies, dan zie je de wereld niet of niet zoals die echt is.

De manier waarop wij zijn, zegt iets over wat wij in de wereld zien. Stel, je bent altijd pessimistisch, dan is dat ook wat je ziet in de wereld. Ben je vaker optimistisch, dan is dat hoe je de wereld tegemoet treedt en ook wat je terugkrijgt.

‘Moet ik dan altijd maar positief zijn? Ook als ik het niet zo voel en het zelfs nep voelt?’ Nee, jezelf forceren positief te zijn, is niet helpend. Wel kun je meer aandacht geven aan positieve ervaringen, op een hele natuurlijke manier, en ook minder aandacht aan negatieve ervaringen.

Is het lastig om hier zelf iets in te veranderen, probeer dan de dingen eens te zien precies zoals ze zijn, zonder er over te oordelen. Stel je ziet iemand die je aankijkt en wegkijkt zonder iets te zeggen of te glimlachen. De ene zou kunnen denken: ‘Arrogant!’ De ander: ‘Zie ik er gek uit?’ Of: ‘Heb ik iets verkeerds gedaan?’ Of: ‘Misschien is diegene moe of boos.’ We zien iets en voegen er meteen iets aan toe. Het is dan alles behalve zuiver en helder. En dit heeft tot gevolg dat het van invloed is op wat daarna gebeurt. Er gebeurt iets met jouw emoties, met jouw gedachten en met jouw gedrag.

Dit geldt voor interpretaties als deze en ook voor communicatie. Wanneer je zuiver en helder communiceert, ben jij eerlijk en duidelijk en kunnen anderen je goed begrijpen. Is er ruis of troebelheid, dan weten anderen ook niet hoe ze jou kunnen zien en benaderen.

Dit gaat over de wereld om je heen. Nu de wereld binnenin jou. Stel, je voelt je chagrijnig of eenzaam. Vaak verzetten we ons hier meteen tegen of laten we ons juist meeslepen. ‘Dit moet stoppen!’ Of: ‘Wat is het allemaal verschrikkelijk!’ Dit vertroebelt je eigen ervaring.

Probeer eens op te merken dat je je chagrijnig of eenzaam voelt. Punt. Niks meer en niks minder. Dít is zuiverheid en helderheid.

Merk maar eens op wat er gebeurt wanneer je dingen opmerkt precies zoals ze zijn zonder er iets aan toe te voegen. Dan kan opeens heel veel meer oké zijn, gewoon omdat het is zoals het is. En vervolgens zal het vanzelf weer veranderen.

Deze manier van kijken, helpt ons om eerlijk naar anderen en eerlijk naar onszelf te zijn. Hiermee kunnen we een authentiek leven leiden, onze eigen weg volgen, echte verbinding maken met anderen en heel veel overbodige ballast weggooien. 

Wanneer we moeilijkheden ervaren zoals stress, onrust, verveling, irritatie, frustratie, verdriet, angst of wat dan ook, dan willen we alles behalve in het moment zijn. Dat moment is namelijk moeilijk! Dit zorgt ervoor dat we ons best doen om niet in de buurt van dat moeilijke moment te zijn. Hierdoor raken we ook verder verwijderd van het oplossen van of het omgaan met het moeilijke.

Al die moeilijke ervaringen hebben te maken met het willen dat het anders is dan het is zoals: ‘Was ik maar niet zo onrustig!’ of met het denken dat het anders was of zal zijn dan we willen zoals: ‘Als dat gebeurt, weet ik zeker dat ik het niet aankan.’

Stel in het eerste geval, je bent onrustig. Dan wil je niet in dat onrustige moment zijn. En dat wil je niet omdat je geen onrust wilt ervaren. Onrust op zich is eigenlijk helemaal niet erg. Het is gewoon een menselijke ervaring. Het erge zit er in dat we die onrust bestempelen als iets waar we van af willen. Wanneer je eenvoudigweg die onrust toelaat, zul je merken dat het niet zo erg is en dat het vanzelf oplost. Dat is wat in het moment zijn is en wat het doet.

Stel in het tweede geval, je bent bang dat er iets verschrikkelijks gaat gebeuren. Dan wil je niet in dat angstige moment zijn. En dat wil je niet omdat je geen angst wilt ervaren. Ook angst is ‘slechts’ een ervaring. En in dit moment is er niks verschrikkelijks. Dat waar je bang voor bent, is toekomstig en fictief want het bestaat niet in het nu. Wanneer je in dit moment durft te zijn en die gedachten van angst durft te observeren zonder er betekenis aan te geven, kun je leren omgaan met de angst en zal de angst uitdoven. Dit klinkt eenvoudig maar dat is het niet. Het behoeft oefening.

Wanneer ik op mijn kussen ga zitten en mijn ogen sluit, gebeurt er iets magisch. Ik kalmeer, ik ontspan. Alles valt van me af. Niks duwt of trekt aan mij. Ook al zijn er allerlei moeilijkheden in mijn omstandigheden, om me heen en binnenin mezelf. Wanneer ik mediteer, ben ik in het nu en het nu is goed. In het nu zijn er geen moeilijkheden.

Meditatie is geen wondermiddel. Er is geen knop die je kunt indrukken om dit te ervaren. Het is een kwestie van oefenen en het onderdeel van je leven maken.

Ben jij bekend met het hier en nu? Heb jij weleens ervaren wat er gebeurt wanneer je in het hier en nu bent met wat er is?

Huizenprogramma’s, leuk om naar te kijken. En ook fascinerend soms. Afgelopen zondag het verhaal van een man die een huis bouwde voor zijn gezin. Heel optimistisch wat betreft de benodigde tijd en financiële middelen. Wat opvallender was, was dat hij slechts een paar uur per nacht slaapt, de rest van de dag aan het werk is en ook nog eens rugklachten heeft. ‘Ik kan niet ontspannen’, zei hij.

Dit is natuurlijk prima wanneer je er tevreden mee bent. Wanneer je dit anders zou willen, zou dat best een strijd kunnen zijn.

Hoe is het mogelijk dat mensen niet kunnen ontspannen?

Globaal gekeken, kun je je gezondheid, een gezonde balans tussen inspanning en ontspanning, en je familieleven het belangrijkst vinden. Maar wanneer je middenin een intensief project zit, kan dit op dat moment het enige belangrijke lijken. Je wordt helemaal opgeslokt en krijgt een soort tunnelvisie.

Dit was bij deze man het geval. Hij nam zelfs geen rust vlak voor en na zijn rugoperatie. Op de bouwplaats, met een schep in de weer en zware objecten tillend.

Wat zit daarachter? Ik kan me voorstellen dat je soms tijdelijk ‘onverstandige’ keuzes maakt omdat iets anders even belangrijker is. Maar altijd…? Wat zeg je dan tegen jezelf wanneer je pijn hebt en toch aan het werk gaat?

‘Ik moet dit doen’, ‘ze rekenen op mij’, ‘als ik het niet doe, gaat het niet goed’, ‘ik mag niet zwak zijn’. Wat is het? En ben je trots op die gedachten, overtuigingen zelfs? Zeggen die iets over wie je wilt zijn?

Het zou kunnen dat je plichtsgetrouw bent (‘Ik moet dit doen’),

dat je betrouwbaar en een rots in de branding wilt zijn (‘ze rekenen op mij’),

dat je graag controle hebt en het belangrijk vindt dat het goed gaat (‘als ik het niet doe, gaat het niet goed’),

dat je onbreekbaar en onkwetsbaar wilt zijn (‘ik mag niet zwak zijn’).

Maar is dat niet allemaal wishful thinking en alles behalve realistisch? En kan het niet oké zijn als dit even niet zo is, als je hier even niet aan kunt voldoen?

Deze man ging er aan onderdoor en zijn gezin met hem. 

Wanneer je altijd maar doorgaat, kun je ook niet leren ontspannen. Waarschijnlijk weet deze man niet goed hoe hij moet ontspannen en ervaart hij onrust wanneer hij even niks doet. Begrijpelijk dat dat afschrikt. Wanneer je beseft dat dit een logische fysieke en mentale reactie is, zul je er misschien minder hard van weglopen. Je hele systeem is namelijk gewend om altijd actief te zijn. Dan raakt het in de war wanneer dit even anders is. Hormonen blijven door je lichaam razen. Die hebben tijd nodig om af te zwakken om tot ontspanning te kunnen komen. Wanneer je door deze tijdelijke onrust heen gaat, kan er als vanzelf rust ontstaan voor ontspanning en leuke andere dingen. Is dat uiteindelijk niet belangrijker? En heel eerlijk, die ontspanning heb je nodig om überhaupt te kunnen functioneren. Altijd actief zijn en presteren is een illusie.

Afgelopen week heb ik met een welzijnsteam een methodiek ingezet om een oplossing voor een vraagstuk te vinden. Deze methodiek wil ik graag met jullie delen. In dit geval was het een team effort. Deze methodiek kan op groepsniveau en ook op individueel niveau toegepast worden. Het gaat om de Disney-methode. Deze quote van Walt Disney ken je misschien: ‘Ik you can dream it, you can do it.’ Deze methodiek is daaraan gelinkt en bestaat uit drie fases. Stel, je wilt het volgende probleem oplossen: hoe kan ik meer ontspannen leven?

Fase 1 dromen

In fase 1 mag je dromen. Volledig onbegrensd en onbelemmerd. Alles mag, niks is te gek.

Bijvoorbeeld:

* ‘Ik zou nooit meer werken’

* ‘Ik zou alleen nog maar doen wat ik leuk vind of waar ik energie van krijg’

* ‘Ik zou elke dag twee uur besteden aan meditatie’

Fase 2 kritische blik

In fase 2 mag je alle ideeën met een kritische blik bekijken, wel oordeelvrij en respectvol.

Bijvoorbeeld:

* ‘Nooit meer werken, betekent geen inkomsten en geen leven’

* ‘Soms zijn er dingen die je moet doen die niet leuk zijn of energie kosten, dat is onderdeel van het leven’

* ‘Elke dag twee uur is praktisch niet haalbaar en als ik meditatietijd niet in plan, loop ik het risico dat het er helemaal niet van komt’

Fase 3 realiteitscheck

In fase 3 onderzoek je welke aspecten van de dromen, bekeken met de kritische blik, wel mogelijk zijn.

Bijvoorbeeld:

* ‘Ik kan bekijken hoeveel inkomsten ik nodig heb om goed te kunnen leven en baseer daar mijn aantal werkuren op. Dan werk ik wat nodig is en de overige tijd besteed ik aan ontspanning en leuke dingen’

* ‘Beseffen dat het leven bestaat uit leuke dingen en vervelende dingen helpt me om dit te accepteren en weerstand los te laten. De energie die ik dan overhoud, kan ik benutten voor dingen die ik leuk en belangrijk vind’

* ‘Elke dag mediteren, vind ik belangrijk. Twee uur kan wel op zondag van 10 tot 12 uur, op maandag tot en met woensdag lukt een uur van 21 tot 22 uur en op donderdag tot en met zaterdag lukt een half uur van 13 tot 13.30 uur’

Zo doorloop je in drie heldere stappen een constructief proces om een voor jou belangrijk vraagstuk op te lossen.

Wat er in de praktijk vaak gebeurt wanneer we een dergelijke vraag hebben ('Hoe kan ik meer ontspannen leven?'), is dat we ideeën

bedenken die we al direct kritisch bekijken en aan de realiteit toetsen. Dit heeft tot gevolg dat we heel veel ideeën en aspecten van 

ideeën niet eens aandacht geven. Bovendien gaat hierdoor veel energie en motivatie verloren. Die eerste fase is daarom juist zo 

belangrijk. Neem de tijd om onbegrensd en onbelemmerd te dromen. Misschien is nooit meer werken geen optie, maar het aspect 

minder werken en meer leuke dingen doen wel. Zonder je ideeën direct te bekritiseren en te beperken, zul je door eerst te dromen 

oplossingen vinden die beter bij je passen en je gelukkiger maken.

Komende week mag ik een presentatie geven aan welzijnswerkers over Positieve Gezondheid. Positieve Gezondheid is een instrument om welzijn in kaart te brengen en biedt een ingang voor een gesprek over je welzijn en je wensen. 

Dit instrument is ontwikkeld door Machteld Huber, onderzoeker en voormalig arts. Door eigen ziekte en haar ervaring in haar werk binnen de gezondheidszorg wilde ze de focus verleggen van klachten naar krachten. Niet slechts kijken naar wat er niet goed gaat, maar vooral naar wat er wel goed gaat, en nog belangrijker, naar wat je wens is. Deze benadering sluit mooi aan bij positieve psychologie en coaching. 

Dit instrument bestaat uit een vragenlijst waarbij de vragen over zes leefgebieden zijn verdeeld: fysiek welzijn, mentaal welzijn, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen in de maatschappij en dagelijks leven. De resultaten die hier uit voortkomen, kunnen worden weergeven in een zogenaamd ‘spinnenweb’. Dit spinnenweb is een visuele weergave van hoe het op dit moment met jouw welzijn gesteld is op deze gebieden. Door naar dit spinnenweb te kijken, kun je voor jezelf nagaan of je jezelf hierin herkent, en of er iets is waar je aandacht voor zou willen om verbetering in aan te brengen. Het biedt zowel inzicht als handvatten. 

Het inzetten van dit instrument kan verrassende gesprekken opleveren en samen kan er onderzocht worden wat een eerste kleine stap in de door jouw gewenste richting kan zijn. Het inzetten van dit instrument is zowel passend wanneer je een specifieke vraag hebt als wanneer het niet zo goed met je gaat maar je weet niet goed waar dat aan ligt of hoe je dit kunt oplossen of hiermee om kunt gaan. 

Met dit instrument kan je welzijn op een eenvoudige en heldere manier in kaart worden gebracht en kun je zelf de regie nemen over verbeteringen die voor jou belangrijk zijn.

Ken je de ervaring van flow? Het volledig opgaan in een activiteit, zonder besef van zelf of tijd. Voor veel mensen is dit een nastrevenswaardige ervaring. Stel dat je iedere dag zulke ervaringen hebt, je hele leven. Hoe zou jouw leven er dan uit zien? Wat zou dat jou brengen?

Csiksentmihalyi heeft dit begrip geïntroduceerd als thema binnen de positieve psychologie. Soms wordt flow gezien als een ervaring die vanzelf ontstaat. Je kunt echter zelf iets doen om deze ervaring te laten ontstaan.

Dit zijn de door Csiksentmihalyi benoemde kenmerken van flow:

1. Duidelijk doel

Je hebt een duidelijk doel voor ogen. En dit doel heb je zelf gekozen. Het is iets wat bij jou past en waar je intrinsieke motivatie voor hebt. Bijvoorbeeld een bergbeklimmer die de top graag wil bereiken. Of hij/zij de top nou wel of niet bereikt, is niet relevant. De flow zit in de weg ernaartoe.

2. Directe feedback

Je ontvangt directe feedback. Je krijgt tijdens de activiteit signalen over hoe je het doet en of je op de goede weg zit. Deze feedback kan van jezelf of van buitenaf komen.

3. Balans uitdagingen en kwaliteiten

De activiteit sluit goed aan bij jouw vaardigheden. Wanneer de activiteit te moeilijk is, ontstaat er frustratie. Wanneer de activiteit te makkelijk is, ontstaat er verveling. Bij flow ben je continu in ontwikkeling.

4. Beheersing van de situatie

Het gevoel van genieten zit in het meester worden van een moeilijke situatie.

5. Opgaan in de taak met intense concentratie

Er zijn geen afleidingen in je bewustzijn. Je zit er volledig in en observeert jezelf niet. Er zijn dus geen gedachten als: ‘Kijk mij eens gaan.’

6. Volledige aandacht voor het moment

De activiteit eist al je aandacht op. Er is niks anders. Het is de ervaring van totale betrokkenheid en het gevoel van meegevoerd worden in een stroom (flow).

Er zitten dus best wat ‘voorwaarden’ vast aan flow. Het mooie is dat we hier zelf invloed op kunnen uitoefenen. Goede eerste vragen om jezelf te stellen zijn:

•  Wat zijn mijn waarden? Wat vind ik belangrijk in mijn leven? Waar wil ik tijd een aandacht aan besteden?

•  Wat vind ik leuk om te doen? Gewoon als activiteit zelf. Soms helpt het om terug te denken aan wat je leuk vond als kind, in een fase waarin je helemaal vrij en onbelemmerd was.

•  Wat kun je goed? Waar liggen jouw kwaliteiten en vaardigheden?

De antwoorden op deze vragen, die door de tijd heen kunnen veranderen, geven richting aan jouw leven en waar jij flow zou kunnen creëren. Wat zijn bijvoorbeeld momenten dat je bezig bent met iets wat jij belangrijk vind? Wat zijn activiteiten waar je echt van geniet? Bij welke bezigheden heb je het idee dat je echt jouw eigenheid kunt inzetten? Daar zitten de mogelijkheden voor flow.

‘Go with the flow.’

Graag wil ik vandaag een aantal tips met je delen die kunnen helpen eenvoudiger te leven.

1. ‘Mens sana in corpore sano’ (Juvenalis)

Dit is Latijn voor ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’. Wanneer je goed voor je lichaam zorgt, ben je mentaal en emotioneel veerkrachtiger. Beweeg je voldoende? Slaap je goed? Zorg je voor gezonde voeding?

2. Leven in het moment

In het huidige moment is er slechts eenvoud. Het wordt pas ingewikkeld wanneer we het ene moment bezig zijn met iets van een ander moment. Stel, je belt een vriendin en bent bang voor haar reactie op het nieuws wat je haar gaat brengen. Dan ben je bezig met de toekomst. En doordat je niet met je aandacht in dit moment bent, is de kans groot dat je het in dit moment niet kunt aanpakken zoals je eigenlijk zou willen.

3. Singletasken

Multitasken bestaat niet. Wanneer je één ding tegelijk doet, kun je dat met je volle aandacht doen, word je niet afgeleid door andere dingen, ervaar je meer rust, maak je minder fouten, gaat het uiteindelijk sneller, verspil je minder energie, en geeft het meer voldoening.

4. Voorspelbaarheid

Je kunt routines ontwikkelen voor dagelijkse handelingen zodat je hier zo min mogelijk over na hoeft te denken en hier niet telkens opnieuw beslissingen over hoeft te nemen. Stel dat je elke dag van de week een standaardoutfit aan doet, of dagelijks bij het opstaan de nodige handelingen in een bepaalde volgorde verricht. Dan gaat dit vanzelf en hoef je niet iedere dag opnieuw te bedenken wat je wanneer en hoe doet.

5. Opruimen

Een opgeruimde leefruimte zorgt voor een opgeruimd hoofd. Wanneer je overal rommel hebt liggen, kan dat een onrustig gevoel geven, heb je meer moeite om dingen te vinden en kun je je er bewust of onbewust aan ergeren. Begin op één plek met opruimen en sta even stil bij het effect wat het op je heeft.

6. Eén ruimte, één doel

Als je op dit moment thuis werkt, kan het zo zijn dat je een vaste werkplek hebt. Het kan ook zo zijn dat je de ene dag op zolder zit, de volgende dag in de slaapkamer, de dag erna aan de eettafel. Niet alleen is dan de kans groot dat er overal spullen van verschillende bezigheden liggen, maar ook is de kans groot dat dit invloed heeft op je opgeruimde gevoel. Het zal meer rust geven wanneer je in de slaapkamer slaapt, in de eetkamer eet, in de woonkamer gezellig samen ontspant en in de werkkamer werkt. In die ruimte komen dan minder ervaringen of gedachten over een ander thema naar boven. Zo beperk je dus bijvoorbeeld werkgedachten zoveel mogelijk tot de ruimte waar je werkt.

7. Feit versus mening

Soms gaan dingen niet zoals we willen. We zitten niet lekker in ons vel, het project waar we mee bezig zijn loopt niet, we kunnen familie minder zien dan we zouden willen. Het is voldoende om te constateren dat dit zo is. Automatisch reageren we op deze omstandigheden door bijvoorbeeld weerstand tegen somberheid, onze kop in het zand steken of ons mee laten slepen door tegenzin. Juist hierin zit de moeilijkheid. Juist hierdoor bewegen we weg van eenvoud. Oefen maar eens met het beseffen dat het is zoals het is, en dat je reactie is zoals die is, zonder daartegen in de weerstand te gaan, het te versterken, het te bagatelliseren, je te laten meeslepen of er over te oordelen.

8. ‘NIVEA’

Dit staat voor ‘Niet Invullen Voor Een Ander’. We zijn niet alleen streng voor onszelf maar ook voor anderen. We hebben verwachtingen van onszelf en ook van anderen. Wanneer iemand iets doet, zegt, of juist niet doet of zegt, vinden we daar vaak iets van. We kijken naar anderen vanuit ons eigen referentiekader. Uiteraard heb je recht op je eigen mening. Echter, is het helpend om vanuit je eigen perspectief naar de ander te kijken? Of zou het meer helpend zijn om je te verdiepen in het perspectief van de ander? We kunnen de ander namelijk nooit exact kennen, en nooit exact weten wat de beweegredenen en worstelingen van de ander zijn. Dat weten we soms bij onszelf ook niet eens!

9. Start en stop

Ik begin en eindig mijn dag met een moment van bezinning. Aan het begin van de dag start ik rustig op en bepaal ik mijn richting. Aan het eind van de dag sluit ik rustig af en maak ik bewust de overgang naar vrije tijd.

10. Meditatie

Gedurende de dag, tenminste aan het begin, halverwege en aan het eind, doe ik meditatieoefeningen en bewegingsoefeningen. De ene keer kort, de andere keer lang. Het richten van de aandacht, het kalmeren van alle opgedane indrukken, het loskomen van het gefocuste denken, het creëren van ruimte in zowel je lichaam als je denken. Daarna kun je met frisse moed weer verder met het volgende.

Mogelijk zou je al deze tips willen toepassen. De kans is dan groot dat geen van allen wordt toegepast. Kies er eerst één uit. De andere tips kun je daarna altijd nog één voor één aandacht geven. Ik ben benieuwd naar je ervaringen!

Vandaag is een bijzondere dag. De datum is gespiegeld.

Het spiegelen kan op verschillende manieren een belangrijke uitwerking op ons welzijn hebben. Ik wil er graag drie belichten.

1. Vrede

Van het dagelijks in de spiegel kijken, kunnen we een oefening in zelfacceptatie maken. Wat zie jij wanneer je in de spiegel kijkt? We kunnen erg zelfkritisch zijn. We kunnen dit moment ook juist benutten om onszelf te accepteren, precies zoals we zijn.

Kijk jezelf ‘s ochtends eens in de ogen en benoem iets wat je accepteert. Niet per se dat je bijvoorbeeld je ogen mooi vindt, maar meer dat je ze hebt, dat je ze ziet en dat ze zijn zoals ze zijn. Acceptatie is namelijk niet net doen alsof je alles mooi vindt, maar meer alles zien zoals het is, zonder oordeel.

2. Veerkracht

Als mens zijn we in staat tot zelfreflectie. We kunnen naar onszelf en ons gedrag kijken. We kunnen zien waar we tevreden over zijn, zoals dat je je hebt ingezet voor een ander. En we kunnen ook zien waar we niet tevreden over zijn, zoals dat je je partner hebt afgesnauwd. Wat we helaas vaak doen, is onszelf hierna ofwel verdedigen ofwel schuldig voelen. Beide reacties maken niet dat we ons kunnen verbeteren. Wanneer we objectief, en dus weer zonder oordeel, kunnen kijken naar onszelf en ons gedrag, kunnen we ook besluiten hoe we het de volgende keer anders willen doen en hoe we het nu goed kunnen maken. Dan hebben de mindere momenten minder negatieve impact op ons en kunnen we floreren op de betere momenten.

3. Verbinding

Mensen zijn sociale dieren. Automatisch en onbewust spiegelen we andere mensen. We nemen een zelfde houding aan, passen onze gezichtsuitdrukkingen op elkaar aan, en synchroniseren ook onze beweeglijkheid. Dit heeft te maken met onze spiegelneuronen. Deze zorgen ervoor dat we elkaar kunnen begrijpen en met elkaar kunnen meevoelen. Wanneer iemand bijvoorbeeld zijn teen stoot en zijn gezicht vertrekt, zul jij hetzelfde doen en hetzelfde voelen. Dit leidt dan weer tot compassie.

Vrede, veerkracht en verbinding. Drie mooie vaardigheden die we bewust kunnen ontwikkelen door gebruik te maken van de werking van het spiegelen.

Sinds de eerste lockdown wandel ik bijna dagelijks. Zo nu en dan moet ik aan een quote van de kalender denken: ‘Wandelen is even alles laten lopen.’ Wandelen kan enerzijds een manier zijn om je gedachten de vrije loop te laten, en anderzijds om los te komen van alles en bewust in het moment te zijn. Wanneer ik kies voor het tweede ruik ik de frisse lucht, voel ik de kou, en de warmte van mijn kleding, zie ik de wolken in de lucht, zo nu en dan wat zonnestralen, bomen en planten, eenden op het water. Dan ontstaat er vanzelf ontspanning omdat er niks anders is en dit alles is.

Wanneer je je openstelt voor wat er via je zintuigen binnenkomt, kun je niet anders dan in het moment leven. Er is dan geen ruimte voor piekeren over hoe je hebt gehandeld en er is dan geen ruimte voor zorgen over hoe morgen zal verlopen. Dat piekeren en die zorgen bestaan niet. Niet op dat moment en ook niet op een ander moment wanneer jij beslist je niet bezig te houden met andere momenten dan het nu.

Wanneer er sprake is van piekeren of het hebben van zorgen, laten we eigenlijk onze gedachten de vrije loop waardoor ze een loopje met ons nemen. Voor het geven van ruimte aan creativiteit is het heel goed om je gedachten de vrije loop te laten, maar niet wanneer we piekeren of zorgen hebben. Dan lopen we het gevaar dat we er in vast komen te zitten en het alleen maar meer grip op ons krijgt. Op dat moment kun je beter je zintuigen openen en simpelweg ervaren wat er in dit moment is. De ontspanning en ruimte die dan ontstaan, zullen je helpen om mogelijkheden te zien om los te komen van de oorzaak van dat piekeren of zorgen maken. En zo is bijvoorbeeld wandelen goed voor zowel onze fysieke als onze mentale gezondheid. Nu extra belangrijk.

We kunnen behoorlijk worden opgeslokt door wat er om ons heen of binnenin onszelf gebeurt. Wanneer dit positieve ervaringen betreft, vinden we dat prima en hebben we er geen last van. Denk maar aan oneindige dankbaarheid, hysterisch lachen, intens genieten. Prima. Dan laten we ons graag meevoeren en gaan we er graag in op. Het is echter anders wanneer we ons somber, eenzaam, gefrustreerd of angstig voelen.

Wat ik door het beoefenen van mindfulness heb geleerd, is om de positie van observator in te nemen waarmee je naar jezelf, je gedrag en je ervaringen kunt kijken. Het is waardevol om gedurende de dag (momenten) als het ware met jezelf mee te lopen om zo van een afstandje te kunnen bekijken wat er speelt en hoe je hierop reageert. Dit maakt het mogelijk om bewust te kiezen. Bij fijne ervaringen kun je dan bewust kiezen voor het meegaan bijvoorbeeld in het intens genieten. Bij moeilijke ervaringen kun je dan bewust kiezen om los te komen van de rollercoaster aan negatieve emoties of gedachten.

Door met jezelf mee te lopen, kun je voorkomen dat je ofwel je ervaringen negeert of van je afduwt waardoor je jezelf niet serieus neemt, ofwel je laat overstromen of beheersen door je ervaringen. Deze beide neigingen, het negeren en het overidentificeren, zijn namelijk funest.

Door met jezelf mee te lopen en van een afstandje te kijken naar je ervaringen is het ook mogelijk om te oefenen met zelfcompassie. Is er bijvoorbeeld woede omdat iemand je heeft gekwetst, dan is er de mogelijkheid om te besluiten met vriendelijkheid naar jezelf te kijken, te beseffen dat je niet de enige bent die deze ervaring kent, en je eigen positie te bepalen ten opzichte van deze ervaring. Hierdoor houd je meer regie over hoe je je voelt en hoe het met je gaat.

1 januari, de dag van een nieuw begin en van goede voornemens. Heb jij wensen voor jezelf voor het nieuwe jaar?

Vaak beginnen we vol goede moed met het beteren van ons leven en merken we op een gegeven moment dat er niks van dat goede voornemen is overgebleven. Het goede voornemen is vanzelf naar de achtergrond verdwenen, we zijn ergens onderweg ons enthousiasme verloren of we hebben het opgegeven omdat er teveel moeilijkheden onderweg waren.

Mocht je het nieuwe jaar goed willen starten, doorlopen en ook eindigen, dan kunnen onderstaande tips helpen:

1. Kies een doel dat voor jou belangrijk is

2. Formuleer je doel positief

Niet:

‘Ik wil stoppen met roken.’

Wel:

‘Ik wil gezonde gedragsalternatieven hebben voor het opsteken van een sigaret zoals bijvoorbeeld het eten van een wortel, het bellen van een vriend of het maken van een wandeling buiten.‘

Niet:

‘Ik wil afvallen.’

Wel:

‘Ik wil 75 kilo wegen.’

Niet:

‘Ik wil geen ruzie met ...’

Wel:

‘Ik wil een goede verstandhouding met ...’

3. Maak je doel zo concreet mogelijk

Dit doel is niet concreet: ‘Ik wil ontspannen leven.’

Dit doel met deze gedragsbeschrijving wel: ‘Ik wil wanneer ik merk dat ik op het werk stress ervaar, naar de stilteruimte gaan, een meditatieoefening van vijf minuten doen die ik klaar heb staan op mijn telefoon, het geluid van mijn telefoon uitdoen, de deur achter me sluiten en pas nadat de oefening klaar is, terugkeren naar mijn werkplek.’

4. Wat maakt dit doel belangrijk voor jou?

Wat gaat het je brengen wanneer je je doel hebt bereikt? Stel je wilt 75 kilo wegen. Dit doe je niet zomaar om dat getal op je weegschaal te zien. Waarom wel? Is er een bepaald kledingstuk dat je wilt kunnen dragen? Wil je je met dit gewicht fitter voelen zodat je met je (klein)kinderen kunt spelen? En waarom is dát belangrijk? Wat gaat dát je brengen?

5. Visualiseer hoe het voor je is wanneer je je doel hebt bereikt

Dit maakt je doel levend wat je gaat helpen om richting je doel te bewegen.

6. Plan vaste reflectiemomenten

Hoe gaat het met je? Hoe verloopt het proces? Wat gaat er goed? Wat zijn moeilijkheden?

7. Bedenk voor jezelf wat je kunt doen wanneer je moeilijkheden tegenkomt

Stoppen kan altijd nog. Kun je over de heuvel heen of erlangs? Kun je bijvoorbeeld je partner of een vriend(in) vragen om je op te peppen wanneer het moeilijk is?

8. Beloon jezelf

Voor de stappen die je hebt gezet of in ieder geval voor je intentie om je leven te beteren.

9. Het is geen moeten, het is een willen

Wanneer je jezelf een doel stelt, kan het gaandeweg een moeten worden. Dan is het belangrijk terug te gaan naar tip 3. Waarom wil je dit?

Moeten gaat samen met forceren en spanning. Willen is veel meer ontspannen, vrij en motiverend.

10. Je goede voornemen is niet gekoppeld aan het nieuwe jaar

Elk moment is een goed moment om aandacht te hebben voor iets goeds.

Ik wens je een mooi nieuwjaar.

In de vorige blog ging het over waarheid en dat iedereen een eigen waarheid heeft waardoor er niet één waarheid bestaat.

Toch lijkt onze waarheid wel dé waarheid. Onze waarneming bepaalt hoe wij de wereld zien, hoe wij in de wereld staan, hoe we ons gedragen en hoe we zijn. Deze waarheid kan ons behoorlijk in de weg zitten. Deze waarheid wordt een verhaal wat we tegen onszelf, en ook tegen anderen, vertellen.

Wanneer ik in gesprek ben met een coachee vraag ik hoe het gaat en wat de reden is van de behoefte aan de afspraak. De coachee vertelt dan een verhaal. Een aantal fictieve mogelijke voorbeelden:

‘Vroeger ben ik altijd door iedereen gepest, ik hoorde nergens bij, ik voelde me alleen en weet nu niet hoe ik bevriend kan raken met anderen.’

’Ik heb altijd fysieke klachten, ik kan niks, iedereen vindt dat ik me aanstel en ik zal nooit onderdeel van de maatschappij zijn.’

‘De werkdruk is zo hoog, het lukt me niet om alles gedaan te krijgen, ik kan dit niet aan.’

Deze uitspraken zijn verhalen. Het zijn vertellingen over de omstandigheden en nog meer over onszelf. Deze subjectieve beschrijvingen worden als objectief beschouwd.

Elk deel van de zinnen hierboven kun je bevragen. Bijvoorbeeld:

Ben je echt altijd en door iedereen gepest? Of waren er ook mensen die niet meededen of momenten dat er niet gepest werd? Waren er misschien zelfs ook wel vriend(inn)en?

Kun je echt niks? En is het zo dat iedereen vindt dat je je aanstelt? Of is dat wat jij denkt en hoe jij jezelf ziet?

Het lukt niet om alles gedaan te krijgen. Kan dat überhaupt? En moet dat? Van wie? En waarom?

Elk verhaal is doorspekt met oordelen en overtuigingen. Het is voor ons waarheid, maar wanneer je er goed naar kijkt, is het een brij aan subjectiviteit. Het is niet de werkelijkheid maar hoe wij de werkelijkheid zien en hoe wij onszelf zien. En de onvrede zit erin dat het anders is dan het volgens ons zou moeten zijn.

Het verleden kunnen we niet veranderen. En dat hoeft ook niet. Het was zoals het was en we hebben het ervaren zoals we het hebben ervaren. Wat we nu kunnen doen, is hier vrede mee sluiten.

De toekomst is nog niet bepaald. We kunnen de toekomst niet voorspellen. Laat het dus vooral niet negatief zijn. Straks komt het nog uit!

En het heden, ja, dat is waarin we leven, waarin we zijn en waarin we zelf kunnen kiezen hoe we de wereld en onszelf zien en willen zien.

Kun je iets echt niet of kies je zelf voor de overtuiging dat je iets niet kunt? En stel dat je iets niet zou kunnen, hoe negatief maak jij dat? Ook dat kun jij zelf besluiten.

Bevrijd jezelf van overtuigingen en oordelen, zie de wereld door een heldere bril, precies zoals het is, en met vriendelijkheid. Gewoon omdat we daar zelf voor kunnen kiezen.

Door mijn wetenschappelijke opleiding hecht ik waarde aan kennis en waarheid. Wanneer we het over het persoonlijke leven hebben, is er niet één waarheid maar heeft iedereen een eigen waarheid die door tijd, omstandigheden en ervaringen ook weer kan veranderen.

Wanneer ik mensen coach, ben ik op zoek naar de waarheid van de coachee om deze vervolgens in het licht van andere waarheden te houden zodat er onderzoek kan plaatsvinden en de juiste waarheid gevonden kan worden.

In dagelijkse gesprekken zijn we geneigd vast te houden aan ónze waarheid als dé waarheid. Wij zien onszelf, anderen en de wereld om ons heen op een bepaalde manier en willen er graag wat grip op hebben door vast te houden aan deze ideeën. Wanneer je dan iemand anders tegenkomt, zul je merken dat die ander zichzelf, anderen en de wereld op een andere manier ziet en dus een andere waarheid heeft.

Dit kan nogal lastig zijn in gesprek. Herken je dit? Maak je weleens mee dat waarheden niet overeenkomen? Wat voor consequenties heeft dit?

De kans is groot dat er onbegrip ontstaat die gepaard kan gaan met irritatie of frustratie en zelfs kan leiden tot ruzie.

Wanneer we beseffen dat iedereen een eigen waarheid heeft, door de ervaringen die we door de tijd heen hebben opgedaan, en dat deze waarheden niet dé waarheid zijn maar één van vele mogelijke waarheden, zal dit ruimte bieden voor verbinding in plaats van verwijdering. Ruimte om eenvoudigweg naar elkaar te luisteren, zonder oordeel en ons best te doen om de ander te begrijpen, vanuit zijn of haar perspectief. Hierdoor ontvang je ook weer begrip. Daardoor ontstaat de mogelijkheid om van elkaar te leren en onze horizon te verbreden. 

En dan kan het opeens heel mooi zijn dat er verschillende waarheden naast elkaar kunnen bestaan.

Deze week is de week van de werkstress met als thema ‘blijf in balans’. Ondertussen krijgen werkstress en werkplezier steeds meer aandacht van werkgevers. Dat is een mooie ontwikkeling. Werk maakt een groot deel uit van je leven en stress kan veel impact hebben op je welzijn.

We raken allemaal weleens uit balans. Dat is geen probleem wanneer we vervolgens ook weer terug in balans komen. Wanneer je langere tijd uit balans bent, ontstaat de kans op chronische stress, overspanning of zelfs burn-out.

Maar hoe doe je dat, in balans zijn?

De definitie van stress kan helderheid geven. Stress is de disbalans tussen enerzijds belasting en anderzijds belastbaarheid. Dus enerzijds wat er van je gevraagd wordt en anderzijds wat je aankunt of waar kunt maken. Hierbij gaat het met name om de eigen ervaring. Dus de ervaren belasting en de ervaren belastbaarheid en dus wat jij denkt dat er van je gevraagd wordt en wat jij denkt aan te kunnen of waar te kunnen maken.

Hier zit meteen een sleutel. Het gaat niet zozeer om de daadwerkelijke hoeveelheid of druk maar om onze waarneming en de manier waarop we hiermee omgaan. En laat nou net hier veel ruimte en mogelijkheden zijn om aan te sleutelen.

Wanneer de ervaren belasting te groot is, zou je kunnen onderzoeken of je deze zou kunnen verminderen en of je de belastbaarheid aan de andere kant zou kunnen vergroten. Denk hierbij bijvoorbeeld maar aan vitaliteit, veerkracht en ontspanning. 

Andersom geldt ook dat wanneer je te weinig belasting ervaart, je dus als het ware meer prikkels nodig hebt omdat er anders een ander soort stress ontstaat waardoor je bore-out kunt ontwikkelen.

Om de balans te kunnen behouden, is een soort sensitiviteit en opmerkzaamheid nodig. Het is nodig te weten hoe je de belasting, belastbaarheid, en de balans tussen deze twee ervaart. Daarvoor is het nodig te weten hoe je dit bij jezelf kunt merken. Wat zijn de signalen waaraan jij kunt aflezen dat je stress ervaart of dat het even niet zo goed met je gaat? Deze zelfkennis is belangrijk omdat een ander het niet altijd door heeft en kan zien wat er bij jou speelt. Dit geldt voor je werk- maar ook voor je privéleven.

Zodra je deze signalen van jezelf kent en kunt zien wanneer die aanwezig zijn, kun je vervolgens onderzoeken wat jou helpt om terug in balans te komen. En daarbij gaat het niet alleen om wat maar vooral om hoe. Met welke houding treed je dingen tegemoet? Hoeveel druk leg jij jezelf op of denk je dat anderen je opleggen? En hoe kijk je naar jezelf en naar je kwaliteiten en mogelijkheden?

Om jezelf te helpen de balans te behouden, kan het helpend zijn om te beseffen hoe het zou zijn wanneer je in balans zou zijn. Dat idee, dat beeld, dat gevoel kan je helpen om in de juiste richting te bewegen.

Vandaag schijnt de zon en kunnen we de blauwe lucht tussen de witte wolken door zien. Het weer kan ook heel anders zijn. Zeker in deze tijd van het jaar.

Met de seizoenen verandert het weer. Het ene moment is het rustig en schijnt de zon. Het kan licht zijn en kleurig. Dan vallen blaadjes van de bomen en wordt het donker. Wolken vinden elkaar en er valt regen. De wind steekt op en het gaat stormen. En sneeuwvlokjes kunnen alles wit en sereen maken.

Net als het veranderende weer veranderen ook continu de omstandigheden in de wereld, in ons dagelijks leven en binnenin onszelf. Vaak genoeg verzetten we ons hiertegen of laten we ons meeslepen. We laten ons beïnvloeden door alles wat er gaande is en kunnen moeilijk afstand nemen. We hebben moeite met inzien dat omstandigheden ook weer veranderen. Dit kan nogal wat heftigheid geven aan je leven.

Door die heftigheid kunnen mensen op zoek zijn en verlangen naar rust, ontspanning en een continue en constante staat van geluk. Enerzijds begrijpelijk, want wie wil niet ontspannen en gelukkig zijn? Anderzijds is het een wens die nooit in vervulling zal kunnen gaan. En dit heeft simpelweg te maken met het feit dat er altijd omstandigheden zullen zijn die ons uit balans brengen. Zo zit het leven in elkaar. Je hebt geen controle over de omstandigheden. De kunst is om je hier niet tegen te verzetten en je niet te laten meeslepen maar juist mee te bewegen. Meebewegen met de seizoenen en het veranderende weer, wetende dat alles telkens weer verandert. Het constante ben jij zelf.

Hoe het weer ook is, de lucht is altijd blauw. Hoeveel wolken er ook zijn en hoe donker ze ook zijn, het hoeft geen invloed te hebben op de lucht erachter. Hoe de omstandigheden in de wereld, in jouw dagelijks leven en binnenin jezelf op dit moment ook zijn, jij bent en blijft jezelf. Je hoeft geen strijd te leveren en je hoeft geen slachtoffer te zijn. Wolken drijven ook weer voorbij. En achter de wolken is de lucht altijd blauw.

Soms heb je volledig de regie over je dag en soms helemaal niet. Vaak zit het er ergens tussenin. Het is belangrijk om te weten dat je altijd wat invloed kunt uitoefenen op het verloop van je dag. Onderstaande punten kunnen je hierbij helpen:

1. Intentie

Bepaal bij het opstaan waar jij die dag met jouw aandacht wilt zijn. Bijvoorbeeld bij de liefde voor je dierbaren, bij het opmerkzaam zijn naar valkuilen, bij het doorbreken van een bepaald patroon, bij het geven aan anderen, bij het zorgen voor jezelf. Dit kan werkelijk van alles zijn.

2. Hulp

Zorg ervoor dat je gedurende de dag wordt geholpen om hier aandacht aan te geven. Schrijf je intentie bijvoorbeeld op en bewaar deze op een plek waar je gedurende de dag vaker kijkt, zoals op je telefoon, op je beeldscherm, in je agenda, of stel je telefoon zo in dat je op bepaalde momenten een geluid hoort waardoor je wordt herinnerd aan je intentie. Dan kun je even checken waar je aandacht op dat moment is, hoe het tot nu toe is gegaan die dag en kun je je intentie nieuw leven inblazen.

3. Telkens terug

Keer telkens weer terug naar jouw intentie van die dag. Wanneer je merkt dat er andere intenties voorbij komen, of dat je aandacht is bij het tegenovergestelde van waar je wilde zijn, of bij een reactie op datgene waar je wilde zijn, merk dat op en keer weer terug naar je eigen intentie.

Stel je intentie is om die dag te luisteren naar de ander. Het kan zijn dat je gaandeweg de dag toch veel aan het praten bent en niet aan het luisteren, of aan het invullen bent van wat je denkt dat de ander bedoelt in plaats van echt te luisteren. Deze zijn beiden tegenovergesteld aan luisteren. Ook kan het zijn dat je reageert op je intentie tot luisteren, met bijvoorbeeld: ‘Ja, vandaag niet hoor.’ Of: ‘Maar ik mag toch ook praten en er mag toch ook naar mij geluisterd worden?’ Of: ‘Maar ik kan dat niet.’ Zomaar een aantal voorbeelden van tegen reacties op je eigen intentie.

Er is een reden geweest dat je wilde luisteren die dag. Misschien om jezelf uit te dagen? Of om iets nieuws te leren? Of omdat je dat fijn vindt? Of omdat je aandacht voor de ander wilt? Wat de reden ook is, keer terug naar deze intentie.

Hiermee behoud je de regie en zul je merken dat je aan het einde van de dag met een voldaan gevoel kunt terugkijken op een dag waar jij richting aan hebt gegeven.

We kennen beiden allemaal wel denk ik. Ervaringen waarin we het gevoel hebben dat we echt leven en ervaringen waarin we het gevoel hebben dat we geleefd worden. In het eerste geval staan we zelf aan het stuur en hebben we zelf de regie, in het tweede geval niet.

In sommige gevallen is het gewoon makkelijk om je te laten meevoeren met wat er om je heen en binnenin jezelf gebeurt. Dat is de weg van de minste weerstand. Toch kan dit naderhand een vervelend effect hebben. De kans is groot dat je met ontevredenheid terug kijkt op deze momenten.

In andere gevallen wordt de invulling van je dag zo bepaald door wat er gedaan moet worden, door wat anderen van je nodig hebben en door allerlei andere belemmerende gedachten. Dit kan juist op het moment zelf veel weerstand en strijd opleveren.

Hoe zou je in plaats van die ontevredenheid, weerstand en strijd juist meer voldoening en vrijheid kunnen ervaren?

Dit heeft te maken met die regie. Neem die regie. Regie over je eigen leven hebben, begint bij het weten wat jij belangrijk vindt. Volgens welke waarden wil jij leven? Hoe wil jij dat jouw leven eruit ziet? Waar wil jij je tijd, energie en aandacht aan geven?

Als je kijkt naar hoe je leven er daadwerkelijk uitziet, hoeveel tijd van je dag zijn deze waarden onderliggend aan je bezigheden? Wanneer er een grote discrepantie is tussen wat jij belangrijk vindt en hoe je invulling geeft aan je leven, kan dit leiden tot gebrek aan voldoening, tot frustratie of zelfs tot depressie.

Stel jezelf bij elke bezigheid de vraag welke waarde er aan ten grondslag ligt. Is dit jouw waarde of die van iemand anders? Past deze waarde bij jou? Dit onderzoeken, helpt je om te bepalen wat je kunt laten gaan en waar je meer ruimte voor wilt creëren.

Zo kun je stap voor stap meer bewust worden van waar jij je tijd aan besteedt, waardoor je meer regie kunt nemen en meer ruimte kunt creëren voor wat jij belangrijk vindt, om zo het leven te kunnen leven dat bij jou past.

Soms verbaas ik me erover hoe ontspannen sommige mensen allerlei dagelijkse bezigheden kunnen uitvoeren en andere gebeurtenissen kunnen ondergaan. Ik ken ook mensen die bij een kleine gebeurtenis of ervaring heel veel energie kwijtraken en een daling in hun stemming ervaren. Dit verschil kan te maken hebben met de ‘stand’ of modus waarin we functioneren. De modus van doen of de modus van zijn.

De ‘doe-modus’ houdt in dat we ons actief inspannen om iets te bereiken. Hier is natuurlijk helemaal niks verkeerds aan. Tenzij dit je enige stand is. Wat er dan gebeurt, is dat je altijd ‘aan’ staat, altijd alert bent, altijd verandering wilt, en nooit tevreden bent met hoe de dingen zijn. De verkleinde versie van deze modus zet je aan tot actie en tot resultaat. De vergrote versie ervan put je uit en maakt je ongelukkig.

Is er een alternatief?

Veel mensen hebben het gevoel dat ze niet bewust kiezen voor deze ‘doe-modus’ maar dat ze er als het ware toe gedwongen worden in de huidige maatschappij. Toch heb je een keuze, ook binnen deze maatschappij waar veel druk en verwachtingen zijn.

Tegenover de ‘doe-modus’ staat de ‘zijns-modus’. De ‘zijns-modus’ houdt in dat we kunnen zijn en kunnen ontspannen in hoe de dingen zijn. We zijn juist niet bezig met het streven naar andere ervaringen of resultaten. We zijn in het moment met precies dat wat er is. Dit betekent niet dat we alleen maar kunnen zijn. We kunnen ook doen. Stel je eens voor hoe het voor je zou zijn als je dingen doet met de houding van oké zijn met hoe het is en hoe het ook uitpakt. Hoe zou dat voor je zijn? Wat zou er dan als vanzelf ontstaan?

Mochten hier fijne gedachten, beelden of gevoelens bij ontstaan, dan denk je misschien: 'Dat wil ik ook!'. Het enige wat je hiervoor hoeft te doen, is te oefenen met zijn. Door te mediteren leer je de vaardigheid van in het moment leven, met precies zoals jij bent en met precies zoals het is.

Bij de aankondiging van de vorige blog deelde ik een quote: ‘Wacht niet tot het weekend is, wacht niet tot het vakantie is, wacht niet tot je gelukkig bent. Stel niet uit, leef nu.’

In deze blog wil ik hier graag verder op doorgaan, omdat dit ons enige leven is en het zonde is als we het niet leven zoals we eigenlijk zouden willen.

Dit heeft allereerst te maken met het weten wat je wilt. Met deze kennis worden we niet geboren. Het staat ook niet geschreven in de sterren. En niemand heeft een weg voor ons bepaald. We mogen het helemaal zelf uitzoeken. Fijn en misschien moeilijk tegelijk.

We kunnen wel onderzoeken en ontdekken wat we willen. Door met aandacht te zijn. Weten wanneer iets ons blij maakt, wanneer iets ons vermoeit, en wat ons doet dromen. Wat is het bijvoorbeeld in dat weekend, die vakantie, dat ‘gelukkig zijn’, wat je aanspreekt? Dit is dus eigenlijk wat je ook tussen de weekenden, vakanties en gelukkige momenten nodig hebt.

Wanneer we tussen de weekenden, vakanties en gelukkige momenten voor onszelf zorgen en balans creëren, kunnen we het ook beter aan wanneer we middenin de stroming van het leven zitten.

Even een grote sprong. Oké, dan ontdek je wat je wilt, wat je blij maakt, hoe je wilt leven. En dan komen de mitsen en maren. We kunnen wel iets willen, maar is het wel mogelijk?

Vaak kiezen we dan voor de makkelijke weg. Zo min mogelijk weerstand, van onszelf of van anderen. Zo min mogelijk verandering, moeite en uitdaging, want stel dat het niet lukt. Dan falen we. Stel dat we het niet aan kunnen. Dan stellen we teleur. We spelen liever op safe. Hiermee blijven we mee kabbelen met onze dagelijkse bezigheden en blijft ontevredenheid en iets anders willen op de achtergrond knagen.

Maar stel nou dat het wel lukt en dat we het wel aan kunnen…? Hoe zou je leven er dan uit zien? Hoe zou jij opstaan? Wat zou jij aandacht geven? Wat vind jij écht belangrijk? Waar kun jij naderhand met een glimlach op terugkijken?

Jezelf zo nu en dan de vraag stellen wat je wilt, is heel belangrijk. Vervolgens is het nodig dit serieus te nemen en te onderzoeken, zonder beperkingen. En dan, eigenlijk gewoon doen. Zet een eerste stap. Vol nieuwsgierigheid, vol vertrouwen, vol levenslust.

Gister las ik deze uitspraak op mijn kalender: ‘Sommige mensen wachten hun hele leven om te beginnen met leven.’

Stel je voor dat je jaren wacht om jezelf toe te staan om echt te leven. Dag na dag, jaar na jaar. De tijd verstrijkt. Je doet wat er gedaan moet worden en wat er van je verwacht wordt. Je stelt leuke dingen misschien zelfs uit of geniet er niet echt van en gaandeweg krijg je steeds meer het gevoel dat je meer uit het leven zou willen halen dan je doet.

Wachten met leven kan op kleine schaal beginnen. Misschien herken je dit van vroeger: eerst je huiswerk maken, dan mag je spelen. Of van nu: eerst dit afmaken, dan houd ik pauze. Of: eerst moet ik alles op orde hebben, dan mag ik ontspannen.

Alles in deze voorbeelden is voorwaardelijk. Eerst dient er aan een bepaalde voorwaarde voldaan te zijn voordat je kunt doen wat je wilt. Hiermee stel je uit en van uitstel kan afstel komen. In het verlengde hiervan ontstaat uitstel of zelfs afstel van het leven.

Het gevaar van geen gehoor geven aan wat je zou willen, is dat dit ‘willen’ langzaamaan afzwakt. Er is steeds minder sprake van ‘willen’ en je weet steeds minder goed wát je zou willen. Het wordt immers niet gevoed en niet levend gehouden. Mogelijk vlakt je stemming hierdoor steeds meer af. Het kan ook zo zijn dat je ‘willen’ zo groot wordt en dat het niet waarmaken ervan tot chronische ontevredenheid en onvoldaanheid leidt.

En dan is je leven voorbij…

Poeh...heftig…

Misschien kan het een wake-up call zijn.

Wat zou jij met je leven willen doen? Waar zou jij je aandacht, tijd en energie aan willen geven? En wat weerhoudt jou hiervan? Rekening houdend met de relatief korte duur van ons leven, hoe belangrijk zijn die tegenargumenten echt?

Het gaat er niet zozeer om dat je deze vragen beantwoordt. Dat is soms heel moeilijk. Het is belangrijker dat je jezelf deze vragen stélt.

Dit betekent ook zeker niet dat je op zoek moet naar hoe je je hele leven kunt omgooien. Kleine dingen kunnen namelijk een groot effect hebben.

Bijvoorbeeld meer tijd doorbrengen met je dierbaren, jezelf meer toestaan af en toe te niksen, een nieuwe of oude hobby oppakken, iets voor een ander doen, je leidinggevende een voorstel doen voor een interessant project dat je in gedachten hebt, of plannen maken voor een mooie reis.

Ik ben benieuwd of jij simpelweg je leven leeft of dat je écht leeft. En wat zou je graag willen om meer te leven? 

Nu is een mooi moment om te leven.

Lange tijd werd gedacht dat glimlachen een positief effect op je stemming had. Dit concludeerde de Duitse psycholoog Strack in 1988 op basis van verkregen onderzoeksresultaten. Jaren later bleek bij herhalingen van dit onderzoek geen effect gevonden te worden. Wel verwacht ik dat wanneer je gelóóft dat een glimlach je stemming positief beïnvloedt, de kans dat dit daadwerkelijk zo is groter wordt. 

Maar ik denk dat er een veel belangrijkere werking is. Wanneer iemand glimlacht naar een ander, zal er als vanzelf iets ontstaan. Of degene die glimlacht nu in een positieve stemming is of niet. Of de ander nu in een positieve stemming is of niet. Er ontstaat een wisselwerking, een verbinding. Je bent even niet alleen, maar samen. Je hebt mogelijk je zorgen, maar die deel je. Je voelt je misschien niet helemaal lekker in je vel, maar iemand is er voor je. En dat begint met een glimlach.

Creëer een glimlach voor een ander. En wie weet krijg je een glimlach terug. En mogelijk heeft die glimlach weer een positief effect op jouw stemming. 

Maar... Het is allemaal gissen. Er is onderzoek nodig om deze hypotheses te bevestigen of te weerleggen. Tot die tijd: blijf toch maar glimlachen naar jezelf en naar de ander. Dat maakt de wereld toch gewoonweg mooier?

'Wees de reden dat iemand glimlacht vandaag.'

De erkenning die we graag ontvangen, zit in het gezien en ook in het gehoord willen worden. In horen ligt niet zozeer de uitdaging, wel in luisteren. Wanneer we horen, worden er allerlei processen in onze hersenen geactiveerd. Zo wordt wat er gehoord wordt onder andere gekoppeld aan wat we eerder gehoord hebben of wat we zelf kennen of hebben ervaren.

Mogelijk ken je een situatie als deze. Je vertelt over een ervaring aan iemand en die ander hoort je en zegt: ‘Ja, dat ken ik. Weet je nog dat ik vertelde over…’ En zo zit je ineens in het verhaal van de ander. Wat we doen wanneer we een ander horen, is wat we horen plaatsen in ons eigen referentiekader. Dat is logisch. Op deze manier kunnen we de ander en de wereld begrijpen. Echter, soms wordt het te veel gekleurd door ons eigen referentiekader en begrijpen we de ander eigenlijk juist niet.

Luisteren betekent écht horen wat de ander zegt. Vaak tussen de regels. Wil je echt naar iemand luisteren, dan is het nodig om te proberen de ander te begrijpen. Eigenlijk om het referentiekader van de ander te leren kennen. Dit betekent ook dat je je eigen referentiekader wat mag loslaten. Want wat jij denkt, is nooit hetzelfde als wat de ander bedoelt. Kijk niet naar je eigen spiegelbeeld maar kijk naar de ander. Daarmee wordt echt luisteren zoveel complexer dan slechts horen. Het kost wat inspanning en wat moed, en het is het meer dan waard. Het voorkomt onbegrip en ruzie, en het vergroot vertrouwen in en waardering voor elkaar.

Iedereen heeft behoefte aan erkenning, aan gezien worden, aan waardering. Veelal richten we ons hierin op anderen. We spannen ons in om door anderen erkend te worden. Hiermee worden we afhankelijk van de ander. En stel dat er niet op wordt gereageerd? Stel dat we niet erkend worden? Des te belangrijker om dit zelf te doen.

Zoals je als persoon gezien en erkend wilt worden, zo willen je ervaringen ook gezien en erkend worden. Lichamelijke sensaties, gedachten en emoties. Je eigen ervaringen trekken jouw aandacht. Bijvoorbeeld fysiek ongemak, emotionele reacties op of oordelen over wat er om je heen of binnenin jezelf gebeurt. Deze ervaringen kunnen echt aan je trekken of aan je plakken en al je aandacht naar zich toetrekken. 

Wat we dan vaak doen, is ofwel ons laten meeslepen door onze ervaringen, ofwel ons ertegen verzetten. Je voelt je somber en zakt er als het ware helemaal in weg of je gaat in de weerstand want dit wil je niet! In het eerste geval smelten jij en je ervaring samen waardoor er overidentificatie ontstaat. In het tweede geval is er sprake van dissociatie van je ervaring in de vorm van ontkenning of verzet. In beide gevallen zal de ervaring alleen maar meer aandacht trekken.

Er is echter een derde optie. Namelijk het erkennen van je ervaring. Erkennen dat je op dat moment bijvoorbeeld verdrietig, boos of bang bent. Of meer neutraal zelfs erkennen dat er sprake is van verdriet, boosheid of angst. Zonder dit aan jezelf te verbinden. Objectief en zonder oordeel. Dit zal de ervaring als het ware voldoende aandacht geven zonder dat je je er voor hoeft in te spannen. Vervolgens zal het vanzelf steeds minder aandacht vragen. Je erkent je ervaringen en je erkent jezelf. En dan kun jij je weer richten op wat jou blij maakt, op de ander of op de wereld om je heen. 

Vind je het ook zo fijn om een kant en klare lijst te ontvangen met tips? Deze tips helpen je te leven en te genieten in het moment:

1. stop

Wanneer je af en toe even stopt met wat je aan het doen bent, kun je je aandacht vernieuwen. Je kunt dan opnieuw met heldere aandacht in het moment zijn bij datgene wat je aan het doen bent. 

2. dankbaarheid

Wanneer je stilstaat bij wat er al is, wat je al hebt en wat er al goed is, vergroot je je dankbaarheid wat helemaal gaat over dit moment. Je richt dan al je aandacht op datgene wat mooi, lekker of fijn is. 

3. adem

Adem eens een keer met aandacht diep in en uit. Dit geeft een gevoel van ontspanning en dit geeft nieuwe energie. 

4. zintuigen

Gebruik je zintuigen. Kijk naar wat je om je heen ziet, luister naar de geluiden die je hoort, ruik de geuren die er zijn, proef datgene wat je eet en drinkt, en voel je huid in contact met de wind, de warmte, het water.

5. beweeg

Zet je lichaam in beweging en daarmee ook je hersenen, je aandacht, je creativiteit en je stemming. Beweging kan je in een gevoel van flow brengen.

6. speel

Spelen geeft je een fijn gevoel wat je misschien nog kent van je kindertijd: vrij en blij. Dit kan alleen of met iemand samen. Bijvoorbeeld een puzzel maken, een kaartspel spelen of een sportparcours afleggen.

7. kado

Doe jezelf iets kado. Geef jezelf iets wat je mooi, lekker of fijn vindt. 

8. ander

Doe een ander iets kado. Een bekende of een onbekende. Iets tastbaars of een gebaar. Al is het iets kleins.

9. offline

Een groot deel van het leven speelt zich online af, nu meer dan ooit. Ben jij weleens offline? Zet jij je telefoon weleens op stil of uit? Leg jij ‘m weg wanneer je met iemand samen bent?

10. dolce far niente

Ken jij dat heerlijke gevoel van even niks doen en vooral jezelf toestaan dat je even niks hoeft te doen? Het Italiaanse ‘het zoete nietsdoen’.

Ik ben benieuwd welke van deze tips jou aanspreken en welke je wilt toepassen om helemaal in het moment te leven en te genieten. 

Het is vrijdag. Het is tijd voor een nieuwe blog. Doordat ik een volle week heb, heb ik niet eerder nagedacht over een thema voor deze blog. Het is me ook nog niet eerder gebeurd dat ik om 4 uur in de middag nog moet nadenken over een thema. Voor alles een eerste keer. Maar nu ontbreekt het aan inspiratie...

Wat ik me direct besef, is dat deze ervaring past binnen het thema veranderen versus accepteren. Dit thema heeft te maken met het omslagpunt tussen je inspannen om iets te veranderen of te bereiken en je overgeven aan hoe het is. 

Ik zou me nu heel druk kunnen maken om het feit dat ik geen thema heb en mezelf forceren om inspiratie te krijgen. Inspiratie laat zich helaas niet op commando afdwingen. En ik presteer niet onder druk maar ik blokkeer juist. Dus dit is niet zo’n goed recept. 

Toch zijn we soms geneigd om ons in te spannen om iets voor elkaar te krijgen en net zo lang door te gaan totdat het wel lukt. Maar wat nou als het niet gaat lukken. Waarschijnlijk raak je alleen maar gefrustreerd.

Daarom is het zo waardevol om te weten wanneer dat punt is bereikt waarop je je wel inspant maar er eigenlijk geen effect van je inspanningen is. Je stopt er van alles in, maar er komt niks uit. Een zinloze actie.

Wanneer je dit punt opmerkt, kun je besluiten te erkennen wat de situatie is: ‘Er is geen inspiratie.’ Ik heb dit nu heel tijdig opgemerkt. Hierdoor was er geen (in)spanning en kon inspiratie vanzelf ontstaan. Nu heeft mijn gebrek aan inspiratie toch geleid tot een blog. 

Fijn weekend! 

Door wat voor bril kijk jij naar de wereld, naar de mensen om je heen, naar gebeurtenissen, naar je eigen ervaringen, en naar jezelf? Ben je van nature een zwartkijker? Zie je alles rooskleurig in? Richt je je snel op anderen? Betrek je alles op jezelf? Oordeel je snel? Maak je dingen vaak groter of juist kleiner?

Los van wat er daadwerkelijk gebeurt, beziet iedereen wat er gebeurt op een eigen manier. Soms denken we dat deze manier van waarnemen vaststaat, dat we altijd op die manier waarnemen en ‘dat we nu eenmaal zo zijn’. De manier van kijken, is echter flexibel. Deze kan verschillen van moment tot moment, van ervaring tot ervaring. Naast flexibel is je manier van kijken ook zelf te kiezen. Je kunt je eigen bril kiezen en opzetten en hiermee invloed uitoefenen op jouw kijk op de dingen om je heen en binnenin jezelf. 

Wat voor bril zou je op willen hebben? Hoe zou jij de dingen graag willen waarnemen? Wanneer we hierover nadenken, staan we vaak open voor een 'mooie' of 'goede' manier van kijken, zoals bijvoorbeeld vriendelijk of respectvol of geduldig. Toch kan het lastig zijn om dit te cultiveren in de dagelijkse bezigheden. Ons hoofd staat ergens anders naar of iets raakt ons zo erg dat we terugschieten in de manier van kijken die we gewend zijn. Hoe ziet deze manier van kijken eruit? Wat voor onbewuste bril heb jij standaard op? Welke manier van kijken heb jij door de jaren heen ontwikkeld? 

Welke bril je ook op hebt, welke bril je ook op wilt hebben, weet dat er een speciale bril is. Deze bril is de bril die je de werkelijkheid laat zien. Zonder iets te kleuren, zonder iets toe te voegen, zonder iets weg te laten, zonder iets te verklaren, zonder betekenis te geven, zonder iets groter of kleiner te maken, zonder iets mooier of minder mooi te maken. Een pure bril. Wanneer je door deze bril kijkt, zie je wat er werkelijk om je heen en binnenin jezelf gebeurt. Deze eerlijke blik maakt het mogelijk om te onderzoeken wat je nu eigenlijk echt nodig hebt en wat er nu eigenlijk echt passend is op dat moment. Zonder poespas en helemaal helder. 

Alles is veranderlijk volgens het Boeddhisme. Iets genuanceerder: alle geconditioneerde dingen zijn veranderlijk. Alles is impermanent, inconsistent, veranderlijk van aard. Alles is altijd in beweging. Zowel de omstandigheden om ons heen als onze ervaringen binnen in onszelf. Dit idee van veranderlijkheid heeft zowel een prettige als een onprettige klank.

Pijn, ongemak, verdriet, boosheid, verveling, radeloosheid. Alle negatieve ervaringen zullen weer veranderen. Dit besef helpt om je niet te identificeren met wat er gaande is, dit besef helpt om je niet te identificeren met je ervaringen. Het maakt alles wat draaglijker omdat het in een breder geheel geplaatst kan worden.

Dat is de prettige kant van het verhaal. De onprettige kant zit hierin: alles is veranderlijk, dus alles is eindig, ook de fijne ervaringen. De reacties die hierop zouden kunnen volgen, zijn ongeloof, verdriet, machteloosheid, radeloosheid. Het is dan heel verraderlijk om te hangen in dat gevoel, om je zelf te laten versmelten met die gedachten en emoties. Hierdoor wordt je ervaring heel groot en je wereld heel klein. 

Opmerkzaamheid, het weten welke ervaring er op dit moment is, maakt je er losser van doordat er ruimte kan ontstaan en je wereld weer wat groter kan worden. Het is wijsheid om te beseffen dat de onprettige kant van veranderlijkheid ook veranderlijk is. Alles komt en gaat, alles is in beweging. 

Dat besef helpt ons om terug te keren naar dit moment, met alles wat er nu is. Het is dan ook wijsheid om mee te bewegen, zonder je ergens aan vast te klampen en zonder je te verzetten. Los van wat is geweest of wat eventueel gaat komen. In het verleden en de toekomst leven, maakt ervaringen namelijk minder veranderlijk, meer gerekt in de tijd en meer aanwezig. 

Wanneer je meebeweegt, van moment tot moment, kan alles elk moment in een ander licht geplaatst worden. 

Welke verandering houdt jou op dit moment bezig?

Heeft dit een prettige of een onprettige smaak?

Is het mogelijk te beseffen dat alles in beweging en veranderlijk is?

En is het mogelijk om los van verleden en los van toekomst in dit moment te zijn en mee te bewegen?

Het zijn tijden van onzekerheid, je weg zoeken en angst. En deze ervaringen hebben alles te maken met niet weten. We weten niet hoe onze toekomst eruit zal zien. We weten niet wanneer de coronacrisis achter de rug is. We weten niet of en hoe we door deze tijd heen komen. We weten niet welke ervaringen we onderweg tegen zullen komen. We weten niet of we dit mentaal en emotioneel kunnen volhouden. Zo opgesomd, klinkt dit nogal heftig. Dat kan het ook zijn. En dat hoeft het niet te zijn.

In tijden van niet weten, doen we ons best om antwoorden te vinden. Wanneer is het weer ‘normaal’? Wordt het weer ‘normaal’? Wat kan ik doen? Kom ik hier wel doorheen? Kan ik dit wel aan? Je bent op zoek naar antwoorden, naar weten, naar houvast, naar controle, naar rust. Mogelijk voelt het af en toe alsof je de weg kwijt bent, alsof je vast zit, alsof je niet weet waar je het moet zoeken.

Hoe harder je je best doet om antwoorden te vinden, des te meer je erin blijft hangen. Het is een vorm van wijsheid om te beseffen dat je op dat moment verkeert in een staat van niet weten. Wanneer je wilt weten, wanneer je een antwoord op je vraag wilt: het enige wat je weet, is dat je niet weet. Wanneer je dat op dat moment kunt opmerken, heb je het meeste werk al gedaan.

Vervolgens mag je jezelf toestaan om niet te weten. Het is oké om niet te weten. Dat is een onderdeel van het leven en zeker nu. Naast jou zijn er vele anderen die niet weten. Niet weten kan het leven ook juist levendig maken.

Wanneer je in een staat van niet weten verkeert en je kunt je weg niet vinden, weet dat je altijd bij jezelf kunt terugkeren. Al is het even kort of even licht. Keer met je aandacht terug naar je lichaam, je adem, het contact met de grond onder je. Daar ben je thuis. Daar is het oké om te zijn, in een staat van niet weten, precies zoals je bent met precies zoals het is. 

Goede Vrijdag. Naast de betekenis van deze dag voor de Christenen sta ik vandaag ook stil bij de betekenis van het woord ‘goed’. Dit brengt ons bij ethiek, het gebied binnen filosofie dat zich bezighoudt met hoe juist te handelen. Deze vraag kan zowel in algemene zin vormgeven aan je levensvisie als ook in specifieke zin richting geven aan gedrag. 

Doordat ons dagelijks leven er nu heel anders uitziet dan we gewend zijn, worden we uitgenodigd of uitgedaagd om alles te heroverwegen. Hier een aantal overwegingen voor jou. Het gaat bij ethiek en filosofie niet om het vinden van antwoorden maar om het stellen van vragen en het nadenken over deze vragen. 

Wat is de betekenis van het begrip goed of juist voor jou?

Wat is volgens jou goed of juist gedrag? 

Wat vind jij belangrijk, wat zijn jouw waarden?

Heb je het idee dat je volgens je waarden leeft? 

Zo ja, hoe krijgen je waarden vorm? 

Zo nee, wat zijn eventuele belemmeringen? 

Wat levert het leven volgens je waarden op?

Stel je zou geheel volgens je waarden leven, wat zou je dan anders doen dan je nu doet?

In het denken over ‘goed’ bestaat er gek genoeg geen goed of fout. Het enige wat bestaat is jouw visie. Wanneer je volgens jouw visie en waarden kunt leven, leef je een authentiek leven. Je komt juist los van het idee van goed of fout wat van buitenaf zou kunnen worden opgelegd en volgt je eigen weg, en daarmee je eigen goede weg. Ook al zullen er altijd mensen zijn die kritiek op jou of je manier van leven hebben, zolang jij er achter staat, is het goed. 

Al twee weken leven we een andere wereld. Sinds corona in ons land is en er richtlijnen zijn voor gedrag om de verspreiding van corona te beperken, ziet ons dagelijks leven er heel anders uit. 

We zijn thuis, binnen, samen, alleen, druk of verveeld, zoekend of vol weerstand of vol overgave. Hoe voelt jouw dagelijks leven? En hoe reageer jij op de huidige situatie?

Vorige week was ik aanwezig bij een webinar van een filosoof die de fasen van radicaal anders leven uiteenzette. De eerste fase is ontkenning. Het niet willen zien wat er gebeurt. De tweede fase is waar veel mensen de afgelopen twee weken in zaten. Het zich proberen aan te passen aan de situatie. Hoe kunnen we de dingen die we altijd deden zoveel mogelijk blijven doen? De derde fase is het onderzoeken of het mogelijk is niet dezelfde dingen anders te doen maar andere dingen te doen of bepaalde dingen niet te doen. De vierde fase betreft mobilisatie. Hoe kan ik mezelf nuttig maken? Wat is er nodig? Hoe kom ik in beweging? De vijfde fase is de zogenaamde ‘clean sheet redesign’. Letterlijk met een blanco vel papier je leven herinrichten. 

Het leven lijkt op een bepaalde manier stil te zijn gevallen en de tijd lijkt stil te staan. Tegelijk vinden er allerlei veranderingen en ontwikkelingen plaats. Door deze ogenschijnlijke stilte is het een perfect moment voor reflectie. Voor mijn gevoel worden alle elementen van het leven losgeschud waardoor onbelangrijke dingen loskomen en verdwijnen en alleen de belangrijke dingen overblijven. De fundamenten van een nieuw bestaan. Hier een aantal reflectievragen die je zou kunnen onderzoeken:

– hoe wordt jouw dagelijks leven beïnvloed door de omstandigheden?

– hoe reageer jij op het losgeschud worden van de elementen van jouw leven?

– welke dingen blijken nu onbelangrijk te zijn?

– welke dingen blijken nu belangrijk te zijn?

– hoe zou je je nieuwe leven vorm willen geven?

– wat kun je dan nu alvast doen?

Elk moment is een nieuw moment. Elk moment kun je opnieuw beginnen. De huidige omstandigheden helpen je om een nieuw leven te starten. Geheel volgens jouw waarden.

Eens in de zoveel tijd valt de 13e van de maand op een vrijdag. Voor sommigen maakt dit die dag niet anders dan anders. Anderen worden hyperalert, houden al het onheil in de gaten, vermijden alles uit zelfbescherming, en zijn slachtoffer van al het ongeluk. Voor sommige mensen is deze houding niet slechts aan vrijdag de 13e gekoppeld maar is het een levenshouding.

Vrijdag de 13e zou ongeluk brengen. Als alle andere dagen geluk brengen, is het zo slecht nog niet! Dit is echter niet hoe we hier naar kijken. Wat er eigenlijk gebeurt, is dat onze focus gericht is op het negatieve en het vermijden van het negatieve. Wat heeft dat voor invloed op je dag? Of het nu vrijdag de 13e is of een andere dag?

Geloven dat vrijdag de 13e of een zwarte kat of onder een ladder doorlopen ongeluk brengt, maakt ons afhankelijk van het 'lot'. We zouden totaal geen invloed hebben op onze dag. Nu hebben we natuurlijk niet overal invloed op maar wel op meer dan we mogelijk denken. Wat ons overkomt, overkomt ons. Sommige situaties kunnen we opzoeken of vermijden. Wat brengt dat met zich mee? Hoe we omgaan met wat we ervaren, kunnen we echter zelf kiezen.

Ik wil je uitnodigen om je vandaag te richten op het positieve, op wat er goed gaat, op waar jij invloed op hebt. Als mogelijk glimlachen wanneer er iets tegen zit of mis gaat. Misschien wordt vrijdag de 13e nog wel een heel bijzondere dag voor jou!

Heb je weleens het gevoel dat je geleefd wordt? Dat je geen controle hebt over hoe je dag verloopt? Kun je in gedachten vastzitten waar je niet meer uit lijkt te kunnen komen? En herken je het dat bepaalde situaties, ervaringen en emoties je helemaal in beslag kunnen nemen? Hier wil je dan vast van af!

Moeilijkheden hebben altijd te maken met gehechtheid. Dit begrip is vanuit het Boeddhisme heel belangrijk om die moeilijkheden te kunnen begrijpen en je weg erin te kunnen vinden. Simpelweg zijn ervaringen onder te verdelen in prettige en onprettige. We kunnen hard op zoek zijn naar prettige ervaringen zoals ontspanning, energie, geluk, verbondenheid, zingeving. De onprettige ervaringen willen we juist niet en we doen ons uiterste best om die te voorkomen, vermijden, negeren en veranderen. Denk maar aan verdriet, eenzaamheid, frustratie, onrust. 

Wat nou als ik je vertel dat die prettige ervaringen in zichzelf niet prettig zijn en die onprettige niet onprettig. Laat dat even bezinken. Wat zou dat betekenen? En wat zou dat voor mogelijkheden bieden? Onze reactie op deze ervaringen zal veranderen. Wanneer we bijvoorbeeld ontspanning kunnen ervaren als simpelweg ontspanning, als de ervaring in je lichaam, je denken en je emoties, precies zoals het is, dan hebben we niet de neiging om ons gigantisch in te spannen om er meer van te krijgen of teleurgesteld te zijn als we er niet meer van kunnen hebben. Wanneer we bijvoorbeeld verdriet kunnen ervaren als simpelweg verdriet, als de ervaring in je lichaam, je denken en je emoties, precies zoals het is, dan zullen we ons er niet tegen verzetten, zullen we onszelf niet bestraffen en zullen we onszelf kunnen zijn. En interessant genoeg zal juist deze manier van benaderen, leiden tot minder ongemak.

De moeilijkheden in het dagelijks leven zitten niet in de situaties en ook niet in de ervaringen. De moeilijkheden zitten in de reacties die we hebben op de ervaringen. We willen iets wel of niet, we verzetten ons of laten ons meeslepen, we spannen ons in om iets te bereiken of te veranderen of we geven het op. Juist die reacties maken dat we moeite hebben met het accepteren van hoe de dingen zijn en met het loslaten van datgene wat ons bezighoudt.

Dit betekent natuurlijk niet dat we onprettige situaties of ervaringen moeten negeren. We hoeven ook niet ons best te doen ze te veranderen naar iets prettigs. Leren accepteren en loslaten begint met bewustwording, met opmerkzaamheid, weten wanneer je wat ervaart en ook weten hoe je reageert op wat je ervaart. Leven met aandacht om van moment tot moment te weten wat je ervaring is zodat je actief kunt besluiten om de dingen te zien precies zoals ze zijn, zonder er iets aan toe te voegen en zonder het controle over jou te laten hebben. Opmerkzaamheid naar je ervaringen en naar je reacties op je ervaringen geeft ruimte en daarmee vrijheid om zelf te bepalen hoe je met ervaringen om wilt gaan. 

Vanochtend zag ik in een nieuwsoverzicht een foto van de aarde, genomen van 6 miljard kilometer afstand. Een klein stipje in een groot donker geheel. Dat geeft direct een gevoel van nietigheid. De aarde is zo groot en tegelijk zo klein. En wij en onze levens nog vele malen kleiner. 

Soms worden we zo opgeslokt door dagelijkse bezigheden en zorgen dat we het grote geheel niet meer zien. We zien niet meer wat een geluk we hebben dat we leven, dat we hier zijn, dat we zoveel dierbaren om ons heen hebben. 

Precies vandaag, op Valentijnsdag, heb ik door deze foto dit besef. Even met beide benen op de grond om te beseffen wat echt belangrijk is en waar je echt aandacht aan wilt geven. Voor mij zijn dat mijn dierbaren. 

Een kus of knuffel met volle aandacht, een belletje, een appje, een glimlach, een luisterend oor, aanwezigheid. Wat of wie is voor jou belangrijk? Wat zou jij vandaag willen geven? En waar wil jij voor open staan om te ontvangen?

Valentijnsdag, de dag van de liefde. Wat ik mooi vind aan liefde, is dat het onuitputtelijk is (en niet gebonden aan vandaag!). Je kunt zoveel liefde geven en ontvangen als je wilt. Het enige wat er nodig is, is dat je jezelf er voor open stelt. En daar zit dan ook net vaak de moeilijkheid. Je openstellen voor het geven en ontvangen kan nogal kwetsbaar voelen. Wat als je iemand een teken van liefde wilt geven en deze persoon wijst je af? Of wat als je moeite hebt met reageren op een teken van liefde aan jou gegeven door een ander?

Wat er dan gebeurt, is dat we in gedachten verstrikt raken. We gaan de situatie analyseren, scenario’s bedenken, verklaren, veranderen, oplossen en vervolgens op ‘safe’ spelen. Zonde. Liefde heeft eigenlijk alleen met je hart te maken, met je emoties. Zodra we na gaan denken over liefde ontnemen we onszelf de gelegenheid om het te ervaren. En wat is er nou heerlijker dan dat?!

Fijne Valentijnsdag!

Het leven bestaat uit fijne en minder fijne momenten. Dat weten we allemaal. Maar van de fijne momenten willen we er graag veel en de niet fijne momenten mogen eigenlijk wel achterwege blijven. Toch nemen we niet altijd de tijd om aandacht te geven aan fijne ervaringen. We vliegen erdoorheen, op naar het volgende. En hoe ga jij om met niet fijne ervaringen? Negeer je ze, duw je ze van je af of laat je je gemakkelijk meeslepen? 

Wanneer we aandacht geven aan fijne ervaringen ontstaat er ruimte om de ervaring te laten groeien. Een zonnestraal is dan niet slechts een zonnestraal. Er ontstaat een glimlach, je voelt warmte en ontspanning en vergeet even dat je straks een stressvolle afspraak hebt. 

Wanneer we, ondanks de neiging om niet fijne ervaringen te negeren, juist aandacht geven aan deze ervaring, zoals die stressvolle afspraak, en op een bepaalde manier naar deze ervaring kunnen kijken, kan de kracht in intensiteit afnemen. De vraag is of je naar deze ervaring durft te kijken. 

Vervelende en moeilijke ervaringen maken dat we onszelf ofwel afsluiten voor deze ervaring ofwel laten overspoelen. Ook al denken we anders, beide reacties helpen je niet om het minder vervelend of moeilijk te maken. Is het mogelijk om je op een andere manier te verhouden tot de ervaring? Is het mogelijk om te kijken naar de ervaring alsof je een toeschouwer bent en geen onderdeel uitmaakt van de ervaring? Dan wordt het mogelijk om te benoemen wat zich precies afspeelt. In je lichaam, in je denken, in je stemming. Niet om daar iets van te vinden, niet om dit te bagatelliseren, niet om dit te vergroten. Nee, slechts om het te weten en er juist zonder oordeel naar te kijken, precies zoals het is. Stel dat je zenuwachtig bent. Door zo’n ervaring kun je behoorlijk opgeslokt worden. Alsof er op dat moment niks anders is. Wanneer je op dat moment kunt opmerken dat je bijvoorbeeld vlinders in je buik voelt, spanning in je schouders, en dat gedachten blokkeren, en daar bovendien naar kunt kijken als die toeschouwer, ontstaat de mogelijkheid om er een beetje los van te komen. Je zult merken dat je niet je ervaring bent en dat er wat keuzevrijheid is. Jij kunt kiezen hoe je met deze ervaring omgaat. 

Dan helpt het ook om te beseffen dat we meer aankunnen dan we denken. We laten ons snel afschrikken door moeilijkheden, zeker wanneer we eerder soortgelijke ervaringen hebben gehad. We denken vaak dat we het niet aan kunnen. Echter, we beschikken over intelligentie, veerkracht en vaardigheden om met dit moeilijke om te gaan. Het is de vraag of je je hiervoor durft open te stellen en het durft te ondergaan. Wetende dat je er doorheen komt. 

Sta jij weleens stil bij prettige ervaringen die je gedurende de dag hebt? Of besteed je er niet veel tijd en aandacht aan omdat je door moet naar het volgende? Soms hoor ik mensen ook zeggen dat ze niet goed bij prettige ervaringen dúrven stil te staan omdat ze bang zijn dat ze dan verdwijnen of dat er een grote onprettige gebeurtenis op zal volgen. Hoe is dit voor jou?

We zijn in algemene zin meer geneigd om stil te staan bij -of zelfs te blijven hangen in- onprettige ervaringen. Deze hebben veel meer impact op ons dan prettige ervaringen. Hier is een evolutionaire verklaring voor. Bijvoorbeeld gevaar, pijn en alleen zijn, verschillende onprettige ervaringen, hebben een signaalfunctie en zijn belangrijk om aandacht aan te geven om te kunnen overleven. Echter, dit is in veel van de onprettige ervaringen die we hebben niet zo op de voorgrond. En daarom kunnen we ook best wat aandacht geven aan de prettige ervaringen.

Gedurende een dag kunnen er meerdere momenten zijn die je als prettig ervaart. Waarschijnlijk zijn dit er ook meer dan je zou inschatten. Dit kunnen grote dingen zijn zoals een financiële meevaller of kleine dingen zoals het zien van zonlicht op een donkere dag.

Wanneer je stil staat bij prettige gebeurtenissen is het mogelijk de rijkheid ervan te ervaren. Het effect op je lichaam, bijvoorbeeld een glimlach, warmte, ontspanning, energie. Het effect op je denken, bijvoorbeeld: ‘Wat fijn...’. Het effect op je stemming, bijvoorbeeld blijheid, dankbaarheid, hoop. Het zou zonde zijn als we deze ervaringen niet zouden registreren. 

Wat er gebeurt wanneer je prettige ervaringen registreert, is dat de ervaring ruimte krijgt om te groeien. Het is toch fantastisch dat we dit zelf kunnen beïnvloeden? Misschien kost het een extra minuut. Het levert je een extra prettige ervaring op. Opvallend genoeg geldt dit voor prettige ervaringen en werkt het met onprettige ervaringen precies andersom. Geef je hier op een speciale manier aandacht aan, dan kan de impact ervan afnemen.

Oefening:

Zou jij elke dag bij een kleine (of grote) prettige ervaring willen stilstaan om de rijkheid ervan te ervaren?

Het nieuwe jaar wordt door veel mensen gestart met goede voornemens. Goede voornemens verdwijnen in veel gevallen vanzelf weer. Ze lijken op te lossen in de dagelijkse bezigheden. Wanneer dit niet gebeurt, kunnen goede voornemens ook juist veel druk met zich meebrengen. Wat met een wens begint, wordt een moeten en een geforceerde fixatie. In beide gevallen schiet je er niet zo veel mee op. 

Zelfontwikkeling is een mooi en waardevol iets. Echter, je kunt er ook in doorslaan. In dat geval kun je het gevoel hebben dat alles anders moet, dat niks goed is zoals het is en dat je zelfs vindt dat jij niet goed bent zoals je bent. 

Soms kan juist daar de mooiste en waardevolste stap in zelfontwikkeling liggen: acceptatie van hoe de dingen zijn en acceptatie van hoe jij bent. Dat zou een hoop druk van de ketel halen en ruimte bieden voor daadwerkelijke zelfontwikkeling. 

Dit zou kunnen betekenen dat hoe moeilijk je situatie op dit moment ook is en hoeveel moeite je ook hebt met hoe de wereld in elkaar zit, hoe mensen zich gedragen en hoe je jezelf ziet, er toch wat ruimte kan zijn voor rust. Ik noem het ook wel de stilte in de storm, rust in onrust of ontspanning in spanning. Ik vind het altijd heel geruststellend om te weten dat er altijd wat ruimte is rond ervaringen waarin je vast lijkt te zitten. De mogelijkheid om deze ruimte te ervaren, begint met opmerkzaamheid: weten wanneer je ontevreden bent, weten wanneer je je ergens tegen verzet, weten wanneer je alles anders wilt, weten wanneer je je jezelf afwijst, weten wanneer je vast zit. Met een bewuste adem in en uit kun je wat ruimte creëren en besluiten dat het oké is zoals het is en dat je oké bent zoals je bent. Pas dan kan de zelfontwikkeling beginnen! Ik wens je een mooi jaar toe.

Het slechte nieuws lijkt toe te nemen door de tijd heen en nare gebeurtenissen komen dichtbij. De wereld lijkt steeds meer een chaos te worden. Overpopulatie, klimaatproblematiek, oorlog, moord op straat. Waar eindigt dit...?

Soms kan ik behoorlijk geraakt worden door de onrust en negativiteit in de wereld. Onvrede in de wereld, onvrede tussen bevolkingsgroepen, onvrede tussen individuen. Naar mijn idee komt dit voort uit onvrede met jezelf. 

Het thema vrede leek mij mooi te passen in de periode vlak voor kerst. Ik herinner me van vroeger dat we in de kerk elkaar vrede toewensten. Het voelde altijd wat geforceerd, onbekenden een handje schudden en zeggen: ‘Vrede’. Toch is het een mooi gebaar wat we in het dagelijks leven ook best zouden kunnen maken. Echt of in gedachten. ‘Vrede’ is mogelijk geen woord wat je vaak gebruikt of wat bij je past. Een woord als tevredenheid, acceptatie, gelijkmoedigheid of kalmte zou ook kunnen passen.

Veel mensen die ik spreek, ervaren geen vrede met hun leven en met zichzelf. Onvrede over het verleden, onvrede over de toekomst en daardoor logischerwijs onvrede met het heden. Zou het leven niet veel prettiger en makkelijker zijn wanneer we onszelf trainen in het ervaren van vrede? 

De afgelopen jaren heb ik ervaren dat meditatie helpt om vrede te vinden. Oké zijn met hoe het is en met hoe je bent. Door meditatie leer je allereerst te zien hóe het is zodat je jezelf met vriendelijkheid kunt onthechten, losmaken, van welke ervaring dan ook. Je kunt alles waarnemen zonder erdoor meegesleurd te worden. Dan zul je ervaren dat je niet door van alles geleefd wordt, maar zelf de regie behoudt over je ervaringen en je leven, wat de omstandigheden ook zijn. Dit is een besluit wat je zelf kunt nemen.

In gedachten geef ik je een hand. Ik wens je vrede toe. Vrede met je leven, met je ervaringen, met jezelf. Mocht je mee willen doen: wens jezelf vrede toe, wens een ander vrede toe en wens daarmee de wereld vrede toe. Elke kleine stap maakt samen grote stappen waarmee we hopelijk de wereld een beetje mooier kunnen maken.

Vaak worden we door onze dagelijkse bezigheden behoorlijk opgeslokt. Een groot deel van de dag leven we automatisch en onbewust. Hierdoor missen we eigenlijk heel veel. Begin jij je dag met aandacht? Wens je je partner en kinderen met aandacht een fijne dag? Geniet je met aandacht van de avondmaaltijd samen? Hoeveel mooier zou het leven zijn wanneer we dit zouden doen? En dit begint met een eenvoudige stap: besluiten dat je met meer aandacht wilt leven. 

Met aandacht zijn, is een voorwaarde om compassie te kunnen tonen. De term compassie komt van de samenvoeging van ‘com’ wat betekent ‘gezamenlijk’ en ‘patir’ wat betekent ‘lijden’. Het gaat om het gevoel van samen zijn op moeilijke momenten met de wens om het gevoel van lijden te verlichten. Compassie is te ervaren naar anderen en naar jezelf en bestaat uit drie componenten, namelijk vriendelijkheid, verbondenheid en mindfulness. 

Wanneer je vaak zelfkritisch bent, is er ruimte om te groeien in vriendelijkheid, als balsem op de wond. Wanneer we lijden, kunnen we automatisch ook nog eens hard reageren op onszelf terwijl we het eigenlijk des te meer nodig hebben om vriendelijk te zijn.

Wanneer je je afgescheiden voelt, is er ruimte om te groeien in verbondenheid. Gedeelde menselijkheid, weten dat we niet de enige zijn die dit ervaart, helpt om uit isolement en eenzaamheid te komen. We zijn immers allemaal imperfect en kwetsbaar.

Wanneer je je makkelijk identificeert met het verhaal van je ervaringen en je makkelijk mee laat slepen door je ervaringen, is er ruimte om te groeien in mindfulness. De dingen zien precies zoals ze zijn, zonder ermee samen te vallen.

Leven met aandacht voor jezelf, je ervaringen, de ander en de wereld heeft een positieve invloed op je welzijn en gezondheid. Misschien wil je de eerste stap alvast zetten: het besluit nemen om met meer aandacht en compassie te leven. Wat zou het jou kunnen brengen?

Wanneer ik in gesprek ben met mensen over de ervaren moeilijkheden in het dagelijks leven en hoe hiermee om te gaan, merk ik vaak dat mensen vooral zichzelf in de weg zitten en hiermee zichzelf tekort doen. 

Het is fascinerend om de verhalen van mensen te horen. Dit geeft inzicht in hoe iemand de wereld, anderen en zichzelf waarneemt. De verhalen worden mede gevormd door eerdere ervaringen, bevestiging van anderen of jezelf, en comfort. Hoe vaker een verhaal wordt verhaald, hoe sterker het wordt, hoe meer het voelt als waarheid, en hoe meer comfortabel het wordt. Zelfs als het verhaal helemaal niet positief is! De verhalen maken eigenlijk dat we vast komen te zitten, beperkt worden en onszelf tekort doen.

Misschien herken je het dat je bij het minste of geringste weerstand voelt, dat je niks nieuws wilt proberen, dat je jezelf overmatig voorbereidt, dat je alle mogelijke scenario’s over wat er gaat komen met je zelf doorneemt, dat je blijft herkauwen wat er is gebeurd, dat je je kop in het zand steekt, dat je excuses zoekt, dat je leugens verzint, dat je snel opgeeft, dat je onvriendelijk reageert omdat je het gevoel hebt dat je jezelf moet beschermen. Allemaal manieren van jezelf in de weg zitten en jezelf tekort doen. Je gaat als het ware het leven niet aan. Hoe zonde is dat…?! 

Zit jij jezelf weleens in de weg?

Welke verhalen vertel jij anderen en jezelf?

Is het mogelijk op het moment dat je jezelf een verhaal vertelt, dit te zien als slechts een verhaal?

Wanneer dit mogelijk is, zul je merken dat je loskomt van het verhaal, dat het waarheidsgehalte afneemt en dat er ruimte ontstaat voor het ervaren van het moment. 

Misschien is het mogelijk om hiermee te oefenen. Ga eens op zoek naar hoe je tegen jezelf praat en hoe je jezelf belemmert. Misschien kun je er dan ook even om glimlachen en vrij het leven vieren.

De herfstperiode nodigt je uit om met de aandacht naar binnen te keren. Dat is nog niet zo gemakkelijk omdat de aandacht van nature naar buiten gericht is. Evolutionair gezien is het zinvol om alert te zijn op gevaar zodat je voldoende veilig kunt zijn, en op anderen zodat je voldoende verbonden bent met een groep. Zeer belangrijk, net als ook het contact met jezelf.

Een manier om met de aandacht naar binnen te keren is het gebruikmaken van je lichaam en de adem. Je lichaam en de adem zijn altijd aanwezig, aanwezig voor jou om te gebruiken en aanwezig in het huidige moment. Daarom zijn het mooie ankers om telkens weer bij aan te haken en los te komen van allerlei afdwalingen en gedachtestromen die je naar een eerder of later moment en naar een andere plek trekken. 

Daarnaast kunnen je lichaam en de adem je heel veel informatie geven over je welzijn, zowel fysiek als mentaal en emotioneel. Je lichaam kan bijvoorbeeld vermoeid, onrustig, vol energie, zwaar, ontspannen voelen. De adem kan diep, onregelmatig, geforceerd, versneld, vrij voelen. 

Door te mediteren kun je door telkens in te checken bij jezelf bewust worden van de signalen die je lichaam uitzendt zodat je bewust kunt kiezen wat op dat moment passend is. Je kunt je grenzen onderzoeken, bewaken of verleggen, en goed voor jezelf zorgen. Ook kun je door te mediteren bewust worden en gebruik maken van de adem waardoor er ruimte ontstaat voor helderheid, acceptatie en loslaten. 

Leren meebewegen met de seizoenen, met de veranderende (weers)omstandigheden in de wereld om je heen, je dagelijks leven en binnenin jezelf, met alle ervaringen die komen en gaan, zodat je vol overgave en bewustzijn jezelf vrij kunt voelen in je eigen lichaam en in je eigen wijsheid.

Het thema wat ik deze week een aantal keer om me heen heb opgemerkt, is ‘nee’ zeggen. Voor sommige mensen is dit een levenslang thema. Voor sommige mensen is dit ontzettend moeilijk en telkens weer een strijd. 

Wanneer zeg je ‘nee’ en vooral hoe zeg je ‘nee’? En hoe komt het dat dit zo moeilijk is? Wanneer we ‘nee’ tegen iets zeggen, kunnen we het idee hebben dat dit negatief is, dat we de ander hiermee tekort doen, dat we ons niet voldoende inzetten, dat de ander ons niet meer waardeert. 

Hoe pakken we dit ‘nee’ zeggen aan? Allereerst is het belangrijk om te weten wanneer je ‘ja’ of ‘nee’ zegt. Wat valt binnen jouw grenzen, mogelijkheden, wensen? Hierin is geen goed of fout. Voor de één is dit anders dan voor de ander. En het kan op het ene moment anders zijn dan op het andere moment. Je kunt leren dit elk moment voor jezelf te ontdekken. Oefenen binnen makkelijke situaties om het steeds beter te weten op moeilijke momenten. 

Daarna is het belangrijk om uit te zoeken wat een passende manier is om ‘nee’ te zeggen. Er is een aantal valkuilen in het ‘nee’ zeggen. Misschien herken je jezelf hierin:

– ‘Nee, maar ik kan wel...’ Als goedmakertje, als verzachting. In sommige gevallen is dat heel goed, wanneer je weet wat datgene is wat wel kan en dit dus binnen die grenzen, mogelijkheden en wensen valt. Wanneer het onbewust en automatisch gaat om te voorkomen dat de ander je mogelijk niet meer waardeert, is het niet zo doordacht en kun je dus alsnog over je grenzen gaan.

– ‘Nee, sorry!’ Jezelf verontschuldigen en jezelf er dan ook nog slecht over voelen. Het is vaak vriendelijk bedoeld, maar je doet niks fout. Je mag ‘nee’ zeggen.

– ‘Nee, ja, misschien...’ Wanneer je het niet weet, is het raadzaam om jezelf tijd te gunnen en te zeggen: ‘Mag ik hier … op terug komen?’

– ‘Nee, de volgende keer.’ Hiermee doe je een belofte die je misschien niet kunt of wilt waarmaken waarmee je het jezelf alleen maar moeilijker maakt. 

– ‘Nee, want ik moet… en… en...’ Je geeft de reden of zelfs meer redenen in de hoop dat de ander begrip toont en je voldoende blijft waarderen. Echter, wanneer je een reden geeft, geef je de ander ook ruimte om je over te halen. ‘Kun je dan niet…?’ Hiermee kan de ander de ruimte nemen om jouw keuze te bepalen waardoor het nog moeilijker wordt om je grenzen te bewaken.

– ‘Nee, want ik moet de hond nog uitlaten’ (terwijl je helemaal geen hond hebt). Het verzinnen van een reden is niet eerlijk naar de ander en ook niet naar jezelf. 

– ‘Nee!’ Sommige mensen hebben weerstand tegen welk verzoek van een ander dan ook. Misschien met het idee om zichzelf maximaal te beschermen omdat ze niet zeker zijn van wat wel of niet kan. Hier word je echter rigide van en hiermee ontneem jezelf van alles. Het is wijzer om op het moment te onderzoeken wat je wel en niet wilt.

‘Nee’ kan gewoon ‘nee’ zijn, op een vriendelijke manier. 

Een mooie uitspraak binnen dit thema is: ‘Nee zeggen tegen iets, is ja zeggen tegen iets anders’. Of: ‘Nee zeggen tegen een ander, is ja zeggen tegen jezelf’. Deze uitspraak kan het wat minder negatief maken. De focus verschuift namelijk van het ‘nee’ zeggen naar het ‘ja’ zeggen. Hier kan heel veel energie en motivatie uit voort komen. In één nee kunnen zelfs heel veel ja’s zitten. 

Zo kun je bijvoorbeeld ‘nee’ zeggen tegen een verzoek van je leidinggevende (als je die vrijheid hebt) en hiermee ‘ja’ zeggen tegen werkzaamheden die je leuker vindt en die binnen je eigen werktijden vallen waardoor je ook vrije tijd hebt om met je partner, familie of vrienden iets leuks te doen. Een passende ‘nee’ kan je veel mooie ‘ja’s’ geven.

Om mezelf een beter mens te maken en samen de wereld een betere plek te maken, ben ik voorstander van bewustwording. Bewustwording betekent eigenlijk weten wat er speelt op het moment dat het speelt. Om je heen en vooral binnenin jezelf. Wanneer je dit weet, kun je bewust passende volgende stappen zetten. Hier is wel iets voor nodig, namelijk acceptatie. Zien zoals het is om zonder meegesleurd te worden door automatische patronen en zonder verzet tegen hoe het is, daadwerkelijke stappen te kunnen zetten.

Mindfulness is een manier om meer bewust te worden. Door het doen van meditatieoefeningen ontdek je hoe je in elkaar steekt en hoe je reageert op interne en externe prikkels, en ontstaat de mogelijkheid om jezelf een beter mens te maken en de wereld een betere plek te maken. 

Wanneer we ons meer bewust worden van onszelf, kunnen we verschillen ontdekken tussen wie we denken dat we zijn of wie we zouden willen zijn en wie we werkelijk zijn. Dit leidt tot twee mogelijke reacties. We sluiten ons af van ons bewustzijn, wat niet weet wat niet deert, of we gaan iets doen om het opgemerkte verschil te veranderen. Dit heet de zelfbewustzijnstheorie. Dit is een menselijke reactie en een automatisch patroon. Ik zou aandacht willen geven aan een derde mogelijke reactie die wellicht voor de optie van verandering kan plaatsvinden, namelijk het verschil wat er is, opmerken en hier accepterend mee omgaan. ‘Dit is wat ik merk, het is oke, het hoeft niet anders te zijn dan het is.’ Hierna is namelijk pas echte passende verandering mogelijk.

Vergelijkingen vinden niet alleen binnenin onszelf plaats, tussen wie we denken of zouden willen dat we zijn en wie we werkelijk zijn, maar ook tussen onszelf en anderen. Wanneer we onzeker zijn over onze kennis, vaardigheden en kwaliteiten, en we geen objectieve maatstaven tot onze beschikking hebben, gaan we onszelf automatisch vergelijken met anderen. Anderen lijken de norm te zijn en we staven onszelf aan die norm. Dit wordt de sociale vergelijkingstheorie genoemd. Het nadeel hiervan is dat we niet objectief naar onszelf kunnen kijken, waardoor we geen vertrouwen krijgen in onszelf en onszelf niet kunnen accepteren zoals we zijn, precies zoals we zijn. Daarom zou ik bewustwording willen vergroten en ook acceptatie. Zien zoals de dingen zijn, zonder er over te oordelen.

Oefening:

Onderzoek eens op een moment waarop je jezelf vergelijkt met een mogelijke zelf of een ander wat voor effect dit op je heeft. En probeer vervolgens na te gaan, los van die mogelijke zelf of die ander, wat jouw ervaring is, wie jij bent en wat jij wilt om zonder te oordelen te leren zien zoals het is.

Soms realiseer ik me dat er weinig momenten van stilte zijn. Er zijn bijna altijd geluiden te horen. Wordt er niet naast je huis gebouwd, dan zijn er wel kinderen die buiten spelen, of collega’s die in gesprek zijn, of de televisie of radio die aanstaat. Soms lijkt het ook wel alsof we juist op zoek zijn naar geluid. Onze hersenen hebben namelijk ook behoefte aan prikkels. Ze willen wat te doen, te verwerken, hebben. Toch is het goed om af en toe even los te komen van alle prikkels die er zijn. 

Hoe vaak ben jij omringd met geluid? Hoe reageer je hierop? Ben je weleens in stilte? Ga je dan op zoek naar geluid? Kun je ook in stilte zijn? 

Ik heb soms echt behoefte aan stilte. Sinds ik mediteer, merk ik ook dat het me goed doet om dagelijks een moment in stilte te zijn. Geen externe focus, geen afleiding van buiten mij, maar een interne focus, de mogelijkheid om mijn aandacht naar binnen te richten. En grappig genoeg ontdek je dan weer andere geluiden. Tijdens meditatie kan ik met zo’n ontspannen aandacht zijn dat ik allerlei fysieke processen kan horen zoals mijn adem, de minimale beweging van mijn lichaam ook al zit ik stil, het kloppen van mijn hart, de stroming van mijn bloed. Dit kan helpen om de focus bij jezelf te houden.

Door in stilte te zijn, kun je jezelf beter leren kennen. Wat gebeurt er in je lichaam? Hoe verandert dat ook weer? Is je lichaam stil of niet? Wat gebeurt er in je hoofd? Wat voor gevoel geeft het denken je? Hoe voel je je verder? Wat brengt de stilte je? Of wat wringt er? Dit onderzoeken brengt bewustzijn, wat je de mogelijkheid biedt om op een vriendelijke en ontspannen manier te kijken naar alles wat er op dat moment is, zodat je kunt besluiten wat er nodig is en hoe je het beste voor jezelf kunt zorgen.

'Scientia potentia est'. Een bekende uitspraak van Francis Bacon. Nu heeft het begrip macht naar mijn idee een wat negatieve klank. Ik zou van deze uitspraak in onderstaande context liever willen maken: ‘Kennis geeft regie’. 

Wat voor kennis? Kennis van je aandacht. Weten waar je aandacht is. Wanneer je weet waar je aandacht is, waar je mee bezig bent, in je gedachten, in je gevoel en/of in je gedrag, dan geeft dat regie. Het grootste deel van onze dag leven we op de automatische piloot. We leven, we doen, we doen wat nodig is en wat er gevraagd wordt. Dit doen we voor een groot deel onbewust. We zitten in de ervaring van doen maar weten op dat moment niet dat we dat doen. Hierdoor neemt je regie af en kun je makkelijk van het één naar het ander gesleept worden. Je wordt geleefd. 

Ga maar eens een aantal keer op een dag na waar je aandacht is, waar je mee bezig bent. Gewoon om het te weten. Je hoeft er niks van te vinden en er niks aan te veranderen. Misschien zit je aan het ontbijt al met je hoofd op het werk, al in een meeting of ben je al een (nog niet bestaand) probleem aan het oplossen. Misschien ben je gezellig met een vriend(in) wat aan het drinken en ligt je telefoon op tafel waar je af en toe naar kijkt omdat het zou kunnen dat je gebeld of geappt wordt. Misschien zit je op je werk en laat je je meeslepen door onzekerheden als ‘ik kan dit niet’ of ‘wat nou als het mis gaat’ of ‘wat zouden ze van mijn idee of van mij vinden’. Deze ervaringen kunnen je behoorlijk meeslepen. Zolang je geen kennis hebt over waar je aandacht is, heb je geen regie. Wanneer je wel weet waar je aandacht is, kun je bepalen of dat ook is waar je met je aandacht wilt zijn en wat er eigenlijk echt belangrijk is. Dan is het bewust en jouw keuze. Dat versterkt je regie. 

Stel jezelf een aantal keer per dag de vraag: ‘Waar is mijn aandacht nu?’. Ik ben benieuwd hoe vaak van deze keren je aandacht is waar je wilt dat die is. Niet om er over te oordelen, maar gewoon om het te weten en jezelf in de gelegenheid te stellen regie te nemen.

Word je ergens heel erg door opgeslokt, blijft het aan je trekken, blijf je piekeren, breng dan je aandacht bewust naar het huidige moment. Wanneer je aan het eten bent, proef je eten. Wanneer je in gesprek bent, luister en wees erbij. En ben je niks aan het doen, breng je aandacht dan naar je adem of je lichaam. Dan ben je in ieder geval in dit moment en bij jezelf. Dan kun je bepalen waar je aandacht aan wilt geven. Dat is regie.

Iedere dag kijk ik naar de kalender waar vaak inspirerende uitspraken op staan. Die van vandaag luidt: ‘De beste manier om ergens uit te komen, is er doorheen te gaan.’ 

Wanneer je ergens in vast zit en je wordt er helemaal door opgeslokt, is er alleen de wens om er uit te komen. Eigenlijk om er uit te zijn. Deze wens uit zich in verzet. We willen ergens vanaf, het moet opgelost, anders, we willen er geen last van hebben. Dit maakt dat er een strijd ontstaat wat ervoor zorgt dat we er mee bezig blijven en dat het meer tijd, moeite en energie kost om er vanaf te komen, als dat überhaupt al lukt. 

Het alternatief voor het loskomen van datgene waarin je verstrikt bent geraakt, is er doorheen gaan, het doorleven. Dit is vaak ontzettend eng, want je weet niet wat je te wachten staat en je weet niet of je het aankunt. Verzet geeft ons nog enigszins controle over de situatie. Denken we. Wanneer je op een ontspannen manier in de spanning kunt zijn, zul je merken dat je juist meer controle krijgt en zul je versteld staan van je veerkracht. Dingen zijn vaak niet zo erg als ze vooraf lijken. 

Maar hoe doe je dat? Allereerst is het nodig om je bewust te zijn van de ervaring van het vastzitten, opgeslokt worden, verstrikt geraakt zijn, of wat de lastige ervaring ook is. Dan kun je onderzoeken of je je ertegen verzet. Probeer je er actief of passief vanaf te komen? Is er verzet, strijd, negativiteit? Onderzoek dan of je ergens binnenin jezelf een plek kunt vinden, fysiek of mentaal, waar het rustig of krachtig voelt. Dit kan ook bijvoorbeeld de adem zijn. Dit kan je anker zijn om telkens naar terug te keren wanneer je weer van je pad af raakt. Deze plek binnenin jezelf kan je de veerkracht geven om door het moeilijke heen te bewegen. Je hoeft je niet te laten meeslepen, en je dus ook niet te verzetten. Je overgeven aan wat er is, aan de externe situatie en de interne ervaring. En dit is noodzakelijk. Je kunt niet verder komen zonder er doorheen te gaan. Je kunt jezelf niet verder ontwikkelen zonder er doorheen te gaan. Wanneer je er niet doorheen beweegt, zal het groter en groter voor je worden en dus steeds moeilijker om er doorheen te kunnen. Probeer het, je kunt het, het zal kleiner zijn dan het leek, en daarna zal er een wereld voor je open gaan, want je kunt meer aan dan je denkt. 

Het coachvak vind ik enorm interessant omdat ik mensen echt leer kennen. Ik leer nieuwe mensen kennen en bekende mensen nog beter dan voorheen. In coachgesprekken hoor ik niet alleen levensverhalen en over moeilijkheden. Ik krijg ook een kijkje in de belevingswereld van de coachee. Ik zie persoonlijkheid en de manier van waarnemen van zichzelf, anderen en de wereld. Mensen laten mij zien op welke manier zij vastzitten. En dit vastzitten heeft iets te maken met de omstandigheden maar nog veel meer met hoe deze omstandigheden ervaren worden en hoe hier op gereageerd wordt. Gedachten zijn hierin heel bepalend.

Onze gedachten lijken te zijn wie wij zijn. We identificeren ons met onze gedachten. Eigenlijk is het zonde om de gedachten zo veel macht te geven. We zouden slaven van onze gedachten zijn. En wanneer gedachten niet prettig zijn, kan het heel zwaar worden.

Wanneer je niet lekker in je vel zit, ergens in vast zit, er iets is wat jou op een nare manier bezighoudt, dan worden er gedachten gekoppeld aan deze ervaringen. Die gedachten versterken de ervaring. Dit komt doordat we waarde toekennen aan de gedachten, we geloven ze, ze zijn voor ons de waarheid. 

Stel je voor, je voelt je angstig. Er staat iets te gebeuren waar je tegenop ziet. Wanneer je er aan denkt, gaat je hart sneller kloppen, je ademhaling wordt oppervlakkig, je voelt de angst in je lichaam en er komen gedachten voorbij als: ‘Dit kan ik niet, dit wil ik niet, wat nou als het verkeerd loopt, wat nou als ik het niet blijk te kunnen, wat nou als anderen me zus of zo zien.’ Ook zullen er gedachten zijn als: ‘Mijn hart gaat tekeer, dit is niet goed, mijn adem is oppervlakkig, dit is niet goed, ik doe het wel niet, ik moet ontspannen.’ De gedachten geven betekenis aan de ervaring, aan de fysieke sensaties, aan de angst. De gedachten maken dat je dingen niet doet waardoor de angst groter wordt, want de angst heeft gewonnen, de angst is bevestigd.

Wanneer je in het moment de signalen kunt opmerken en als het ware overstijgen, kun je er los van komen en heb jij de regie en niet de gedachten die worden gekoppeld aan de ervaringen. Want op welke manier helpen bovenstaande gedachten je? Precies, ze helpen niet en werken zelfs juist tegen je. 

Leren zien wanneer wat voor gedachten voorbij komen, geeft je de mogelijkheid te bepalen of je ze wilt geloven of niet, of ze voor jou waarheid zijn of niet. Je krijgt meer regie over wie je bent, wat je doet, hoe je je voelt. In algemene zin geeft het je vrijheid.

Oefening:

Zodra iets niet prettig voelt:

1. noteer wat de gedachten zijn die door je hoofd heen gaan,

2. onderzoek wat het effect is van die gedachten,

3. kijk of je de gedachte kunt zien als gedachte, als informatie, niet als waarheid,

4. richt je aandacht op fysieke sensaties en/of de adem,

5. besluit hoeveel waarde je wilt toekennen aan de gedachten en of je de gedachten kunt laten gaan als ze je niet helpen. 

De wens om te leren loslaten, is veelvoorkomend. Blijkbaar zijn er vaak en/of veel dingen die wij vasthouden of die ons vasthouden. Onderzoek de volgende stappen eens.

1. Wat wil je precies loslaten? Kun je dit omschrijven?

2. Wat maakt dat het jouw aandacht trekt? Houdt het jou vast of houd jij het vast? 

3. Is het iets waar je iets mee moet of wilt? Soms is het zo dat we zelf iets niet afsluiten. Misschien is het nodig dat je iets communiceert, afspreekt, besluit, oppakt, oplost, afrondt.

4. Als het niet echt nodig is iets af te sluiten, wil je het misschien onbewust niet afsluiten. Je hebt het gevoel dat je er toch nog iets mee moet. Zodra je dit gevoel herkent (‘Ja, maar ik moet hier iets mee’) dan kun je onderzoeken wat maakt dat het nog niet klaar is voor je. Wat ligt hier aan ten grondslag? Is er angst? Of schuldgevoel? Of iets anders? Er is iets wat jij tegen jezelf zegt wat ervoor zorgt dat je er mee bezig moet blijven.

5. Merk het vasthouden op zodra het opkomt en zeg in gedachten: ‘Hee, daar ben je weer, ik zie je.’

6. Onderzoek of er verzet is tegen dit vasthouden. Hoe graag wil je er van af? Hoe hard doe je je best om het los te laten? Hoe erg streef je naar ontspanning? Dit verzet zorgt ervoor dat het JUIST aan je blijft plakken. Wanneer je dit verzet kunt laten gaan, zal het vasthouden ook minder sterk worden.

7. Wanneer je het vasthouden opmerkt, ontstaat er ruimte voor jou om te besluiten of je er iets mee doet of niet. Je hebt dus de mogelijkheid om het ergens ‘neer te leggen’ en je aandacht ergens anders naar toe te brengen. Hoe hard het ook telkens weer aan je trekt. Jij kunt telkens weer besluiten er niks mee te doen. Hiermee train je het loslaten. Loslaten is geen trucje, het is een vaardigheid die je kunt leren.

8. Om je te helpen er los van te komen en blijven, kun je iets heel anders gaan doen. Ga lezen, muziek luisteren, wandelen. Niet met het doel om het los te laten maar om de aandacht even ergens anders naar toe te brengen.

9. Wat je ook kunt doen, is een ‘vasthoud-moment’ inplannen. Telkens wanneer het opkomt en jou bezighoudt, kun je besluiten dat dit niet het ‘vasthoud-moment’ is. Zodra het geplande ‘vasthoud-moment’ er is, en je alle ruimte geeft aan het vasthouden, kun je ontdekken dat het je toch niet zo bezighoudt. 

10. Soms houdt iets ons bezig omdat het iets groots en belangrijks is. Dan is het prima om te beseffen dat dit iets is wat groot en belangrijk is en dat het je aandacht trekt. Het leven kent nu eenmaal grote en belangrijke dingen. Laat het je maar bezighouden. Wanneer je iets toelaat, houdt het jou minder in z’n greep.

Oefening: 

Visualiseer het vasthouden door het in gedachten vast te grijpen. Laat de ruggen van je handen gevuld met de last rusten op je bovenbenen. Open je handen. Adem bewust. Geef de last de ruimte om weg te gaan en geef het de mogelijkheid om te blijven liggen, zonder dat je er verder iets mee doet. Je laat al het verzet en het willen weghebben los en laat hiermee ook de last los.

We zijn geneigd om, wanneer we te maken krijgen met moeilijkheden, ons te focussen op wat er niet goed gaat, op wat er niet goed voelt, op hoe we van de problemen afkomen. Deze benadering komt overeen met hoe oorspronkelijk psychologische problemen werden bekeken en behandeld binnen het psychologisch werkveld. In de jaren 90 ontstond er een verschuiving binnen dit werkveld. De focus verschoof van klachten naar krachten. Waarom kijken naar alles wat er niet goed gaat? Waarom niet kijken naar alles wat er wel goed gaat? 

Nu denk je misschien: ‘Ja, maar daar ligt het probleem niet.’ Nee, precies. Niet het probleem maar wel de oplossing. 

Wanneer je moeilijkheden ervaart, kunnen we wegzakken en blijven hangen in negativiteit. Dit helpt niet om er beter uit te komen. Enkele vragen die kunnen helpen om je focus te veranderen en misschien zelfs wel een oplossing te vinden zijn:

– wat gaat er in deze situatie wel goed?

– stel, dit probleem was er niet, wat zou er dan wel zijn? En hoe zou ik dan zijn en wat zou ik dan doen?

– over welke kwaliteiten beschik ik die ik zou kunnen inzetten?

Positieve psychologie betekent echter niet dat je geforceerd alles door een roze bril moet bekijken. Het leven is nu eenmaal niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Wat je wel kunt doen, is dus de focus verleggen. Zo kun je ook leren omgaan met de moeilijkheden die er nu eenmaal zijn. Dit is een vaardigheid die je kunt leren. Positieve psychologie houdt zich bijvoorbeeld bezig met thema's als optimisme, geluk, succes, compassie, zingeving. 

Mocht je interesse hebben in positieve psychologie en benieuwd zijn naar wat het voor jou en jouw welzijn kan betekenen, woensdag 12 juni geef ik een workshop van 10.30 uur tot 12.30 uur bij Live Life & Dance Center (Minaret 1) in Hoofddorp. Vragen stellen en aanmelden kan door een e-mail te sturen naar annette@welzijninbeweging.nl. 

Veel mensen kennen het gevoel van 'druk, druk, druk'. Van alles moeten en snel moeten en goed moeten. Dagen kunnen volledig gevuld zijn met allerlei klussen, taken, verplichtingen. Dit kan het gevoel geven dat je geleefd wordt, dat je geen grip hebt op je eigen leven, dat je overleeft in plaats van leeft.

Het heel druk hebben, kan door sommige mensen gezien worden als positief. Het geeft een goed of nuttig gevoel om te kunnen zeggen dat je het heel druk hebt. Gister las ik een artikel waarin de zin stond: 'Mensen die voor niks tijd hebben, kunnen geen prioriteiten stellen.' Ook al klinkt het wat hard, het is interessant om te onderzoeken hoe dit voor jou is. Hoe druk ben jij? Heb jij tijd? Waaraan besteed jij je tijd? Wat voor gevoel geeft dat? Waar zou jij je tijd graag aan willen besteden? Wat vind jij belangrijk?

Het druk hebben is deels simpelweg een onderdeel van het leven. We doen dingen, we werken, we voeren klussen uit. Prima. Hier hoeft niks mis mee te zijn. Waar het mis gaat, is als we ons hier tegen verzetten. We willen niet al die dingen moeten doen. Het had al klaar moeten zijn. Het lijkt alsof we het niet voor onszelf doen. Dit verzet kost energie en verandert je stemming. Dit heeft vervolgens invloed op hoe je je taken uitvoert. Wanneer je echter kiest voor alles wat je doet, alles wat je doet met aandacht doet, en jezelf ook de momenten van niks doen gunt, is er geen 'druk, druk, druk', maar is er leven.

We zitten soms vast in ons verleden omdat eerdere gebeurtenissen nog aan ons vast plakken, en soms staan we al met een been in de toekomst omdat we graag verder willen. Echter, het enige moment waarin je het verleden kunt laten gaan en de toekomst succesvol kunt maken, is nu. Op dit moment is er namelijk geen verleden en geen toekomst, alleen nu, en dat is alles wat er is en het enige moment waarin je echt kunt leven.

Hier zijn 5 praktische tips om los te komen van het verleden en de toekomst, met je aandacht in dit moment te zijn, en zo het meeste geluk en succes te kunnen vinden.

1. Sta even stil

We zijn geneigd om altijd iets te doen, altijd in beweging te zijn, altijd in gedachten te zijn. Stop met doen, stop met bewegen. Onderbreek je automatische handelingen en denken. Voel je voeten op de grond en zet heel bewust en met aandacht de volgende stap in je doen, bewegen en denken.

2. Adem

De adem gaat vanzelf. Hier hoeven we niks voor te doen en hier hoeven we niet over na te denken. Omdat dit vanzelf gaat, is er ruimte om in gedachten terug te gaan naar het verleden en vooruit te gaan naar de toekomst. Volg je adem eens drie keer in en uit. Dan is er geen ruimte om ergens anders te zijn en ben je helemaal hier.

3. Kijk, luister, ruik, voel en proef

Wanneer je je zintuigen open zet, ervaar je de rijkheid van het moment. Zie wat er om je heen is, hoor de vogels, ruik de geur van de ochtend, voel de wind en de zon op je huid en proef de smaken van je eten. De zintuigen verbinden je direct met het huidige moment. Onderzoek alle details van je ervaring en al het andere lijkt te verdwijnen.

4. Rek en strek je spieren

Waar je ook bent en wat je ook doet, je kunt elk moment even de spieren rekken en strekken. Alleen even de polsen en de enkels draaien, of je rug buigen, strekken en draaien, of je hele lichaam uitrekken en er even lekker bij gapen. Je maakt je lichaam wakker, je mind wakker en kunt met frisse moed verder.

5. Glimlach

Het is een klein en simpel gebaar. Glimlach, naar jezelf in de spiegel, naar je partner, naar een vreemde. Het ontspant de spieren in je gezicht en brengt vriendelijkheid en lichtheid, zowel bij jou als bij de ander. Dit glimlachen is besmettelijk. Jijzelf zult vaker en makkelijker glimlachen en de anderen zullen dit van je overnemen. 

'Normaal hebben de gedachten ons, in plaats van dat wij ze hebben.' - David Bohm

We denken dat we zelf onze gedachten creëren, dat ze een uiting zijn van wie we zijn. We denken dat onze gedachten van ons zijn. Vaak zijn het juist de gedachten die macht hebben over ons. Heb je een idee van wat de invloed is van gedachten? De invloed op de gedachten die erop volgen, op je gedrag en je stemming? 

Gedachten worden gevormd door eerdere ervaringen. Gedachten die resoneren met een situatie en een bijbehorend gevoel worden opgeslagen en een volgende keer makkelijker opgehaald. Het kan dan ook zo zijn, dat je bepaalde gedachten van jezelf herkent. Dat bepaalde gedachten vaker terug komen. Gedachten komen en gaan, anders dan we vaak denken, vrij automatisch. We kiezen niet bewust voor de gedachten die voorbij komen. De identificatie met deze gedachten kan echter gigantisch zijn. Alsof we onze gedachten zijn. Alsof onze denkwereld onze leefwereld is. Er is echter iemand die denkt, die gedachten heeft. Die 'iemand', dat ben jij. En jij kunt bepalen in hoeverre je je identificeert met je gedachten. Jij kunt leren los te komen van de gedachten en van de inhoud van de gedachten en daarmee van de kracht van de gedachten. Je kunt ze leren zien als ervaringen die komen en gaan en niet als de waarheid. En je kunt zelf bepalen hoe je wilt omgaan met de gedachten. 

Hoe? Observeer je gedachten eens. Word je bewust van wat er zoal voorbij komt aan gedachten, oordelen, herinneringen, verwachtingen, wensen, associaties. Zonder de gedachten te willen stoppen, zonder ze te willen veranderen, en vooral zonder je ermee te identificeren. Ga eens na hoe je reageert op verschillende situaties. Wat voor betekenis wordt er aan de situaties gekoppeld? Je hoeft het alleen maar te leren zien. Dan is het grootste werk gedaan en kun je loskomen van de invloed van gedachten. Dan heb jij weer gedachten en hebben de gedachten niet jou.  

Het is prachtig weer vandaag. De zon schijnt, de lucht is blauw, het is windstil en de temperatuur is lekker. De lente is begonnen. 

De lente is de tijd om te groeien en te bloeien. De natuur groeit en bloeit. En wij ook. Waarin zou jij willen groeien en bloeien? Is er iets wat jij graag zou willen leren of waar je jezelf in zou willen ontwikkelen? 

Allereerst is het belangrijk om je wens helder te hebben. Wat wil je precies en wat wil je hiermee bereiken? Wat gaat het je opleveren? Vervolgens is het nodig om te onderzoeken of de mogelijkheden er zijn om dit waar te kunnen maken. Is er tijd? Is er geld? Kunnen belemmeringen opgelost worden? Deze randvoorwaarden zijn essentieel. Wanneer je iets wilt maar je kunt het niet waarmaken, dan stopt het daar. Het is interessant om na te gaan wat er wel mogelijk is en waar jij invloed op hebt. Misschien is er meer ruimte dan je dacht. 

En dan? Dan doen! Zet een eerste stap in de goede richting. Oriënteer je, ga in gesprek met mensen, zoek op internet naar dingen die je aanspreken, schrijf je ergens voor in, stuur een sollicitatiebrief, plan een kennismakingsgesprek. 

Wat er vervolgens gebeurt, heb je niet in de hand. De eerste stap is echter gezet en dat heb jij gedaan. Zet kleine stappen, sta stil bij elke stap die je hebt gezet en vier je successen. Dit motiveert en helpt je om door te zetten. Helemaal door richting jouw wens. En doorzetten is nodig. Niks gaat vanzelf. Je zult er iets voor moeten doen. Het mooie hiervan is dat jij hiermee het gevoel ontwikkelt dat je jezelf kunt helpen groeien en bloeien. Mooi toch?! Fijne lente!

De automatische piloot heeft het grootste deel van onze dag het stuur in handen. Soms is dat heel makkelijk. Als je ergens niet over na hoeft te denken en tegelijk iets anders kunt doen, lijkt dat efficiënt te zijn. Denk maar aan het checken van je e-mails tijdens een vergadering. Dan heb je dat alvast gedaan. Of het bekijken van je agenda van komende week tijdens een telefoongesprek over iets heel anders. Dan heb je alvast dat overzicht wat je later vast van pas komt. Of het klaarleggen van je kleren tijdens het tandenpoetsen. Superhandig. Denk je. Alleen word je er wat onrustig van, kom je er niet uit wat je aan moet trekken en weet je ook niet meer waar je was gebleven met je tandenpoetsen.

Herkenbaar? We hebben de neiging om alles zo snel en zo efficiënt mogelijk te doen. Al gaat het niet snel, niet efficiënt en ook niet goed. We maken namelijk meer fouten.

Multitasken bestaat niet. Je kunt je aandacht niet over meerdere dingen tegelijk verdelen. Wat je eigenlijk doet, is switchtasken. Dit betekent dat je telkens van het ene naar het andere en terug switcht. Wanneer ik me dit alleen maar voorstel, word ik al moe. Wanneer je eerst het ene volledig en met aandacht doet en daarna het andere volledig en met aandacht, ben je sneller, efficiënter en maak je minder fouten. Test het zelf!

Oefening:

Schrijf eerst de zin multitaskenbestaatniet en daarna de cijfers 1 tot en met 22 op. Hoe lang duurt dat? En hoeveel fouten maak je?

Schrijf dan nu telkens eerst de letter en dan het cijfer op dus m-1-u-2-l-3-t-4-i-5 en zo verder. Hoe lang duurt dit? En hoeveel fouten maak je?

m-u-l-t-i-t-a-s-k-e-n-b-e-s-t-a-a-t-n-i-e-t

1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15-16-17-18-19-20-21-22

Dus ook al lijkt het efficiënter, het is het niet. Doe wat je doet met aandacht. Anders gaat er zoveel verloren. Niet alleen tijd, maar ook je gevoel van competentie en je energie. Bovendien zul je ook minder aandacht hebben voor wat je een ander geeft of wat je van een ander ontvangt. Dat is toch zonde?

Twijfel kan je ontzettend in de weg zitten. Het ‘niet-weten’ kan je zo bezighouden dat je doorgaat met het zoeken naar het antwoord totdat je niet meer kunt. Alles om je heen verdwijnt en niets en niemand dringt meer tot je door. 

Twijfel is echter ook nuttig. Twijfel zorgt ervoor dat je niet impulsief ergens aan begint, op reageert of in mee gaat. Twijfel doet je stil staan om eerst na te gaan, te voelen of te bedenken of iets goed voor je is of niet. 

Het gevaar zit erin dat we hieraan voorbij gaan en direct naar de oplossing willen. Die vind je dan niet. Want waarop baseer je die? Wanneer je direct naar de oplossing wilt, komt je vast te zitten in het niet-weten en de frustratie die daar bij komt. Dit belemmert je in het vinden van die oplossing.

Blijf even bij die twijfel, bij dat niet-weten, de gedachten en de emoties. En onderzoek wat de twijfel je probeert duidelijk te maken. Zodra je hierachter komt, kun je je besluit ergens op baseren. En niet op zomaar iets, maar op precies datgene wat gezien moest worden.

Het is ook goed om te beseffen dat niet alles ‘geweten’ hoeft te worden. Niet-weten laten voor wat het is, is ook verhelderend. Het geeft je de mogelijkheid jezelf er van los te koppelen, het te laten gaan en er niet door in beslag te worden genomen. Als iets ‘geweten’ moet worden, dan gebeurt dat wel. Maar weet dat het pas gebeurt wanneer je niet te hard je best doet.

Het leren omgaan met twijfel en het leren weten wat goed is, kun je ontdekken door meditatie. Aandacht voor jezelf, voor wat er bij jou gebeurt en voor wat er nodig is. Dat is de voorwaarde voor het vinden van die gewilde oplossing.

Wil je leren mediteren en onderzoeken hoe je met aandacht bij jezelf kunt zijn?

Woensdag 13 maart van 10.30 uur tot 12.30 uur geef ik een meditatieworkshop aan Minaret 1 in Hoofddorp. Wees welkom om mee te doen en om je vragen te stellen.

De afgelopen weken heb ik een aantal lessen van een lieve collega overgenomen. Het was erg fijn om haar te kunnen helpen en het was ook erg fijn om nog meer lessen te kunnen geven en nieuwe mensen te ontmoeten. En wát een mensen. Vanaf het eerste moment werd ik warm verwelkomd. Vriendelijke gezichten, gastvrije handjes, geïnteresseerde vragen en mooie complimenten.

Ik heb zoveel vriendelijkheid ervaren. En deze vriendelijkheid werkt door. Door hun vriendelijkheid voel ik de behoefte om ook meer vriendelijkheid te verspreiden. En het is zo ontzettend makkelijk. Hoe komt het toch dat we niet altijd vriendelijk zijn? Ik denk dat we soms teveel met onszelf bezig zijn en onszelf soms in de weg zitten waardoor het niet mogelijk is om aandacht voor een ander te hebben. We zitten zo vast in iets wat er net is gebeurd of wat er staat te gebeuren. We zijn in gedachten mijlenver weg. Dan is het niet eens dat we de ander geen aandacht wíllen geven, slechts dat we de ander geen aandacht kúnnen geven. Je kunt je aandacht immers slechts op één ding tegelijk richten. 

Wanneer je bij jezelf merkt dat je teveel bezig bent met andere dingen dan met de persoon met wie je samen bent, dan kun je misschien even glimlachen naar jezelf want je hebt het ontdekt. Dan ontstaat er ruimte om even los te komen van je gedachten en ook de ander een glimlach te geven. En zo simpel kan het zijn: een glimlach. Of zeg ‘gedag’ tegen iemand die je passeert, kijk de caissière die je helpt aan, vraag iemand die het moeilijk lijkt te hebben of je kunt helpen. Kleine en tegelijk grote gebaren. 

Valentijnsdag komt er aan. Misschien vind je dat een commerciële dag en wil je niet die dag iets doen wat de rest van het jaar ook kan. Het kan ook mooie gelegenheid zijn om voorzichtig te oefenen met jezelf openstellen, kwetsbaar eigenlijk, en een ander, misschien een wildvreemde, een iets mooiere dag geven dat die anders zou zijn. Wat het ook brengt.

Ik wens mijn lieve collega het beste en hoop dat ze snel zelf haar lessen weer kan geven. Al zal ik er zijn als het nodig is.

Fijne Valentijnsdag alvast!

Een veel gehoorde uitspraak tijdens en na het volgen van een mindfulnesstraining is dat het oefenen niet lukt. Dus als dit voor jou geldt, is het allereerst goed om te weten dat je niet de enige bent. 

Het grootste en belangrijkste onderdeel van mindfulnessbeoefening is meditatie. Wil je baat hebben bij mindfulnessbeoefening dan is de beoefening wel nodig. Bovendien geldt: hoe meer je er in stopt, hoe meer je er uit krijgt.

Een van de meest voorkomende oorzaken van het niet lukken van het oefenen, zit in het woordje ‘lukken’. Want wanneer lukt een oefening? Wanneer ís een oefening gelukt? Geen idee. Als je ontspannen bent? Als je niks aan je hoofd hebt? Als je je gelukkig voelt? Als je er tijd voor hebt? Nee, een oefening lukt niet en kan ook niet lukken. Dit zou namelijk suggereren dat je dient te voldoen aan een beeld van hoe het oefenen zou moeten zijn. 

Elk moment is anders, elke oefening is anders. De ene keer gaat het zus, dan andere keer gaat het zo. Het gaat zoals het gaat. De oefening zit niet in hoe het ging, maar in weten hoe het ging. En het allereerst dus dóen. Als je niet oefent, dan lukt het inderdaad niet. Als je wel oefent, en alles loopt anders dan je had gehoopt of verwacht, dan lukt het wel want je hebt geoefend, en dat is de oefening. Je begint met een intentie. Hoe de oefening verder verloopt, heb je niet in de hand. Wanneer je dit lukken kunt laten gaan en je nieuwsgierig kunt openstellen voor wat er voorbij komt, dan lukt het oefenen.

Soms hebben mensen het gevoel dat ze móeten oefenen. Niks moet. Je doet het voor jezelf. Je oefent omdat het goed voor je is. Dit merk je niet altijd direct maar het is wel goed om het in je achterhoofd te houden. Als mens zijn we erg gericht op ‘instant pleasure’. Iets moet direct goed voelen, anders doen we het niet. Zonde. Want wat nou als je hierdoor het lange termijneffect misloopt? 

Als je een keer geen tijd of zin hebt, kun je dit idee weer even ophalen in gedachten. En heb je consequent geen tijd? Dan is de reden des te groter om te oefenen! Ken je de uitspraak: ‘Oefen iedere dag een uur. Heb je geen tijd, oefen dan twee uur.’

Mocht je een oefening willen maken van het niet willen of kunnen oefenen, ga dan op het moment dat het wringt eens na wat er precies gebeurt. Welke reden zit er achter het niet willen of kunnen oefenen? Je zou hier een patroon kunnen ontdekken dat jou vaker en misschien onbewust belemmert. Wanneer je dit patroon ontdekt, komt er ruimte voor beweging en verandering. 

Alles kan een oefening zijn. Maak gedurende de dag een oefening van dagelijkse bezigheden. Een bewuste in- en uitademing, even checken hoe je je voelt, even stoppen als je je gehaast voelt, met aandacht je kop thee drinken, naar iemand glimlachen. Bedenk iets leuks en doe het met aandacht. 

Oefen ze!

Hoeveel van de tijd ben jij met je aandacht op een ander moment dan in dit moment? Hoeveel van de tijd ben je met je aandacht in het verleden? Denk je bijvoorbeeld vaak terug aan hoe dingen vroeger waren, hoe dingen zijn verlopen, en of je bepaalde dingen wel goed hebt gedaan? Hoeveel van de tijd ben je met je aandacht in de toekomst? Maak je je bijvoorbeeld vaak zorgen over of bepaalde dingen wel goed zullen verlopen? Of twijfel je vaak over wat een goede volgende stap is?

Wanneer je ergens mee zit, heeft dit altijd betrekking op een ander moment. Jij bent als het ware in een ander moment. Wanneer je met je aandacht in het hier en nu bent en dus los van de gedachten over het verleden of de toekomst, zit je in de meeste gevallen nergens mee, is er niks verkeerd en hoeft er niks anders. 

Ook voor het willen oplossen van datgene waar we mee zitten, gaan we vaak met onze aandacht naar een ander moment, dus naar het verleden of naar de toekomst. Soms gaan mensen graven in het verleden om oplossingen of puzzelstukjes te vinden. Soms gaan mensen in de toekomst op zoek naar aanknopingspunten. Dit brengt allerlei andere gedachten en emoties met zich mee die je niet helpen. En in hoeverre is wat je vindt, als je iets vindt, de waarheid? Het kan een behoorlijke zoektocht worden die weinig tot niks oplevert. 

De enige en beste oplossing ligt in het huidige moment. Ieder moment ben je een ander mens. Ieder moment vraagt iets anders van je. Het zou mooi zijn als je als het ware met jezelf kunt meebewegen. Telkens is het huidige moment. Want in het huidige moment ligt de waarheid en het antwoord op je vraag. 

De beste wensen voor 2019! Een nieuw jaar is ingeluid. Een nieuw jaar vol nieuwe momenten. Ik vind het altijd een inspirerend idee dat je elk moment kunt zien als een nieuw moment. Elk moment als een mogelijkheid om opnieuw te beginnen, om te kiezen voor wat voor jou belangrijk is, om te doen wat volgens jou juist is, om datgene aandacht te geven wat naar jouw idee aandacht nodig heeft. 

Elk moment weer het beste uit jezelf en uit je leven halen. Dat is een mooie intentie. En natuurlijk loopt vanaf dit moment niet alles perfect of zoals je zou willen. Er zit vaak genoeg iets tegen en er gaat vaak genoeg iets mis. Dat hoort bij het leven. Geef op deze momenten niet op. Besluit op deze momenten het volgende nieuwe moment als een nieuw begin te zien. Telkens weer. Je intentie vernieuwen en vol goede moed het beste uit jezelf en uit je leven halen. 

Alles kan altijd beter. We zijn nooit af, uitgeleerd en uitontwikkeld. Om onszelf niet ongelukkig te maken door zo hard ons best te doen om alles beter te willen maken dan het is, is het goed om af en toe even stil te staan. En dan even nagaan wat er al goed gaat, wat er al fijn is, wat er al is gelukt. Dit motiveert om telkens weer opnieuw te beginnen. 

Ter overdenking: 

Wat zijn je karaktereigenschappen waar je mee worstelt? Op welke manier zit je jezelf in de weg? Wat zijn de bezigheden in je leven die je meer energie kosten dan opleveren? Met wie zou je liever meer contact willen en met wie minder? Wat zou je meer willen doen of meer aandacht willen geven en waar zou je eigenlijk mee willen stoppen? Dit kan een activiteit zijn en ook de manier van het uitvoeren van de activiteit. Interessant om te onderzoeken.

Elk moment is een nieuw begin. Het nieuwe jaar ligt voor je open en je weg is nog niet bewandeld. Fijne reis door 2019!

Een bekend thema rond de jaarwisseling is ‘goede voornemens’. Sommigen vinden goede voornemens niet nodig. 'Alles verloopt naar wens'. Anderen verzetten zich ertegen. 'Waarom zou je je alleen op dit moment op verbetering richten?' Voor weer anderen is het een verplichting en wordt er krampachtig naar voornemens gezocht. 'Nu moet het.'

Ondanks de drukte voor de feestdagen, neem ik graag wat tijd om te reflecteren op het afgelopen jaar en vooruit te kijken naar het nieuwe jaar. 

Wat ging er zoals verwacht? Wat ging er zoals gehoopt? Wat liep er anders? Wat viel tegen?

Wat zou je willen voor het komend jaar? Wat hiervan is er al aanwezig, misschien een beetje? En wat kun je er verder zelf voor doen? Iets meer ruimte geven of iets juist minder ruimte geven? 

Aan het eind van het jaar richt ik mij op de afronding van allerlei zaken. Ik vind het prettig om zo opgeruimd mogelijk de feestdagen in te gaan. Dan kan ik ook weer met een opgeruimd gevoel en een frisse blik het nieuwe jaar in gaan. Bij mij heeft dat ook letterlijk met opruimen te maken. Ik gooi van alles weg wat ik niet meer nodig heb en geef alles wat ik nog wel nodig heb een passende plek. Dit geeft ruimte om me met aandacht, ontspanning en motivatie te richten op wat komen gaat. Alhoewel, niet te ver vooruit kijkend, moment na moment.

Hoe wil jij het jaar afronden en het nieuwe jaar beginnen? Fijne feestdagen en een mooie jaarwisseling.

De feestdagen staan voor de deur. Kijk je er naar uit? Of kunnen ze niet snel genoeg achter de rug zijn? Wanneer je hebt besloten dat je de feestdagen gaat vieren, zijn er drie aandachtspunten die je kunnen helpen optimaal te genieten.

1. Besluit met wie je de feestdagen wilt doorbrengen en wie je aandacht wilt geven tijdens de feestdagen. Je bent niet altijd helemaal vrij om te kiezen met wie je de feestdagen wilt vieren. In dat geval is het verstandig om te besluiten bij wie je wel en niet in de buurt wilt zijn. Wie wil jij aandacht geven of van wie wil jij aandacht ontvangen? En misschien is het mogelijk om je relatie met mensen onder de loep te nemen. Mogelijk is er spanning tussen jou en iemand en kun je voorbij de spanning toch vriendelijk met elkaar communiceren.

2. Wat wil je doen met de feestdagen? Heb je behoefte aan iets actiefs? Naar buiten, in beweging, iets nieuws proberen? Of juist liever iets rustigs? Thuis, ontspannen, niks bijzonders? Wat ben je gewend? Past dit nog bij je? Het is ook interessant om na te gaan welke rol je meestal op je neemt. Ben je op de voorgrond, organiserend en regelend? Of juist op de achtergrond, volgend en meegaand? Welke rol past op dit moment bij je? Los van gewoonten, patronen en verwachtingen? 

3. Met welke houding wil je de feestdagen doorbrengen? Mogelijk zie je er tegenop, heb je er helemaal geen zin in of ben je steeds aan het bedenken wat er allemaal mis kan gaan en goed moet gaan. Is dat ook de houding die je wilt hebben? Is het nodig je druk te maken? Helpt het verzet je? Maak hierin je keuze. Misschien wil je liever gaan voor genieten van het samen zijn met je dierbaren, lekker eten, leuke bezigheden, een ontspannen en vrij gevoel? Ook dit is een keuze die alleen jij kunt maken.

Fijne decemberfeestmaand!

Vorige week was de week van de werkstress. Een initiatief voor duurzame inzetbaarheid. Dit initiatief is bedoeld voor bedrijven en organisaties om aandacht te besteden aan de gezondheid, het welzijn, de betrokkenheid en de ontwikkeling van de medewerkers. Het zorgt voor meer werkplezier, minder ziekteverzuim en een hogere arbeidsproductiviteit (www.duurzameinzetbaarheid.nl).

Ontzettend mooi dat bedrijven en organisaties hier aandacht aan besteden. Het wordt steeds meer geaccepteerd dat er sprake is van stress en dat het besproken wordt. Wat kun je zelf doen. Hier vijf stappen:

1. Bespreek je stress

Geef aan je leidinggevende aan dat je stress ervaart. Ook als je niet precies weet wat jou stress bezorgt en wat er bij jou gebeurt op het moment dat je stress ervaart. Dat is namelijk niet het belangrijkste. Deel dat je stress ervaart. Denk ook aan het delen met anderen die dichtbij je staan.

2. Onderzoek wat jou stress bezorgt

Onderzoek maar aan welke activiteiten het stressgevoel gekoppeld is, op welke momenten van de dag je het ervaart en welke personen er dan in je buurt zijn. 

3. Breng verandering aan in wat jij kunt beïnvloeden

Geef in gesprek aan waar jij behoefte aan hebt. Zijn je werkuren passend voor je? Met welke collega’s kun je goed samenwerken en met welke minder of niet? Is bijvoorbeeld flexwerken mogelijk? Zo zijn er tal van te bespreken zaken die je kunnne helpen stress te verminderen.

Voor deze zaken heb je je leidinggevende nodig. Voor andere niet. Neem geregeld pauze. Stap halverwege de werkdag even naar buiten voor frisse lucht. Begin je dag met een plan en eindig je dag met reflectie. Neem de tijd voor je bezigheden. Doe één ding tegelijk. Zorg dat je momenten samen bent en dat je momenten alleen bent. Praat over andere zaken dan werk. Maak de sfeer op je werkplek prettig en opgeruimd. Denk aan het aanbrengen van structuur en het bewaken van je grenzen. 

4. Breng verandering aan in jouw manier van werken en denken

Naast de dingen die je buiten jezelf kunt beïnvloeden, zijn er ook dingen die je binnenin jezelf kunt beïnvloeden. Onderzoek eens welke overtuigingen de overhand krijgen wanneer je stress ervaart. Komen gedachten bijvoorbeeld in de vorm van: 

‘Ik kan dit niet’

‘Waar moet ik beginnen’

‘Waarom mag hij me niet’

‘Ze zullen wel denken’ 

Of andere soortgelijke negatieve gedachten?

Deze gedachten zijn geen waarheid maar we geloven ze wel. Ze hebben enorme invloed op hoe we ons voelen en hoe we ons gedragen. Hier eens naar kijken kan een wereld voor je openen.

5. Blijf alert op stresssignalen om te voorkomen dat de stress chronisch wordt

De enige manier om van stress af te komen, is niet doorgaan maar stoppen. Alles in je schreeuwt om doorgaan. ‘Het moet af’, ‘eerst dit dan...’, ‘waarom lukt het niet, blijf proberen’. Hiermee vergroot je de stress en schaadt het je des te meer. 

Wanneer je opmerkt dat je bijvoorbeeld hoofdpijn krijgt, spanning in je schouders, negatieve gedachten, een stemmingsdaling, of dat de energie wegstroomt, stop dan even. Neem pauze, drink een kopje thee, stap naar buiten, klets met een collega. Doorbreek de stressreactie en laat je lichaam herstellen. Daarna kun je weer met een frisse blik naar de situatie kijken en doen wat passend is.

Denk bij het alert zijn op stresssignalen niet alleen aan jezelf maar ook aan anderen. Soms zijn de signalen moeilijk te erkennen bij jezelf. Dan is alertheid van een ander heel waardevol.

Vanochtend keek ik door het raam naar buiten en zag ik een herfstblad door de lucht bewegen. Toen ik goed keek, zag ik dat het blad verbonden was aan een tak door een onzichtbaar draad. Het blad zat vast en werd door de wind heen en weer bewogen. 

Ik moest denken aan een liedje van lang geleden: ‘Like a puppet on a string’. Stel je voor dat je aan een draad vast zit en dat de omstandigheden bepalen waar je bent, of je beweegt en zo ja, op welke manier en waarheen. 

Soms voelt het alsof je zelf geen invloed hebt op je leven. Je hebt inderdaad niet in de hand of er zon, wind of storm is. De omstandigheden zijn zoals ze zijn. Waar ligt dan wel je invloed?

Soms is het mogelijk om het draad door te knippen en zelf de regie te nemen over de weg die je aflegt. Dat kan echter heel beangstigend zijn, want dat is onbekend terrein. Je weet niet wat er zal gebeuren. Het geeft je wel de mogelijkheid om te onderzoeken en te ontdekken.

En stel nou dat de omstandigheden heftig zijn, je zit wel vast aan het draad en het lukt je niet om jezelf los te maken. Kijk dan of je kunt meebewegen. Laat de weerstand los, laat je meevoeren en besef dat je het aankunt en dat alles ook weer zal veranderen.

De herfst is al een maand aan de gang maar eigenlijk pas nu verandert ook het weer echt. De herfst heeft voor mij twee kanten. Enerzijds is de herfstperiode altijd druk. Alles is in volle gang. De motor draait op volle toeren. Anderzijds is het ook het seizoen van het richten van de focus, het omgaan met obstakels, het vinden van de stilte in de storm, en het laten gaan van wat je niet nodig hebt. Een reflectiemoment. Het weer helpt hierbij.

Het weer verandert. De temperatuur daalt. De wolken vullen de lucht, zoeken elkaar op en worden donker. De lucht schuilt achter de wolken en blijft onveranderd en zichzelf. De wind neemt toe, waait door ons haar en door ons hoofd, brengt alles in beweging en weekt alles los. De blaadjes aan de bomen verkleuren, laten los en dwarrelen neer. Ze doen niet hun best maar laten zich zonder weerstand meevoeren door de wind. Niet wetend waar ze zullen uitkomen. De regen zal neer druppelen en alles schoon spoelen.

Tijd voor reflectie in de herfst zorgt ervoor dat ik in de drukte even pas op de plaats houd om te beoordelen of wat ik doe ook is wat ik wil doen, en of hoe ik de dingen doe ook is hoe ik de dingen wil doen. Net als de blaadjes die nu voorzichtig de bomen loslaten, laten gaan wat niet nodig, niet passend en niet helpend is. Zonder hard je best te doen, je eigen weg vinden, jouw focus, met een opgeruimd hoofd, meebewegen met de seizoenen en het weer, je laten meevoeren, zonder weerstand. Kijk maar waar je uitkomt. Geniet van de weg. 

Oefening: noem 1 ding wat van waarde voor je is en waar je aandacht en energie aan wilt blijven geven en noem 1 ding wat je liever laat gaan omdat het je niks oplevert en niet goed bij jou en je leven past. 

Iedereen heeft ze. Denk maar aan bepaalde manieren van denken, bepaalde manieren van reageren en bepaalde manieren van gedragen. Sommige patronen zijn handig en helpen je, zoals rituelen voor het slapen gaan of aan het begin van de dag. Deze rituelen zorgen ervoor dat je niet alles telkens opnieuw hoeft te overwegen en te besluiten. Je doet ze op deze manier omdat deze manier voor jou werkt. Door deze rituelen slaap je rustiger in en start je de dag zonder stress. 

Andere patronen zitten je in de weg. Je denkt, reageert of gedraagt je op een bepaalde manier die je vervelend vindt, waar je last van hebt, waar je van af wilt. Denk maar aan altijd spanning hebben voordat je iets nieuws onderneemt, of altijd direct een oordeel hebben over jezelf of anderen, of altijd direct ‘ja’ zeggen op alles wat je wordt gevraagd. 

We creëren standaardzinnen die we tegen onszelf en tegen anderen zeggen. ‘Zo ben ik nu eenmaal’. Of: ‘Het is niet anders’. Of: ‘Zo gaat het altijd’. Het lijkt alsof we ons neerleggen bij de patronen. De patronen hebben macht over ons. We zijn slachtoffer.

Patronen zijn inderdaad machtig. Een patroon is iets wat je door te tijd heen opbouwt. Hoe vaker je dezelfde manier van denken, reageren en doen herhaalt, des te hardnekkiger en meer automatisch wordt het patroon. Het is dan ook ontzettend moeilijk om patronen te doorbreken. De hersenen zijn ondertussen op die bepaalde manier geprogrammeerd. De verbindingen in de hersenen zijn zo sterk geworden dat het lastig is om die verbindingen te verbreken en anders te laten leggen. Toch kan het. Je zult er echter wel iets voor moeten doen. 

Veranderen begint bij opmerken en accepteren. Veranderen begint bij het opmerken van het patroon op het moment dat het zich voordoet. Vervolgens is er acceptatie nodig van het feit dat dit patroon op dit moment in werking is. Dit betekent niet dat je het goed moet vinden. Het betekent dat je je vooral niet moet verzetten. Het is er namelijk al. Verzetten heeft geen zin. De volgende stap is het doorbreken. Wat ga je anders doen? Hoe ga je anders denken? Hoe ga je anders reageren? 

Begin niet met het moeilijkste te willen veranderen. Begin met iets kleins. Neem eens een andere route naar je bestemming. Of benader mensen eens op een andere manier. Of als je gewend bent om eerst te doen wat je moet doen en daarna iets voor jezelf te mogen doen (of te niet-doen), doe dan nu eens eerst iets voor jezelf en daarna wat je moet doen. Zo kun je met van alles experimenteren.

Dit proces heeft oefening, tijd, geduld en vertrouwen nodig. Als je bereid bent daarin te investeren, zul je ontdekken dat je de vrijheid hebt om zelf je patronen te kiezen en te veranderen. Mooi toch?

Tijdens mijn vakantie was ik getuige van een wrede situatie. Ik zag midden op straat een meeuw een andere niet veel kleinere vogel dood pikken. Een walgelijke aanblik. Al is het ook de natuur...

Later besefte ik me dat onze gedachten hetzelfde kunnen functioneren als deze vogels en dat vogels daarmee een heldere metafoor zijn voor onze gedachten.

Het lijkt misschien een rare vergelijking maar misschien kan deze rare vergelijking je toch helpen.

Onze gedachten lijken soms op vogels in een kooi. Het ene moment zitten ze rustig op een plek. Een ander moment fladderen ze rond zonder te weten waar heen. Ze bewegen soms kris kras door elkaar heen. En dan kan daar een hoop gekwetter bij komen. Sommige vogels zie je telkens weer voorbij komen. En misschien ken je ook de ervaring dat gedachten als het ware met elkaar op de vuist gaan. ‘Ik wil dit niet!’ ‘Doe normaal, dóe gewoon.’ ‘Hoezo, als ik dat niet wil...’ ‘Of moet ik het toch gewoon doen?’ 

Misschien is deze innerlijke gespreksvoering niet herkenbaar voor je maar iedereen is weleens in gedachten in strijd met zichzelf. Neem maar eens waar hoe gedachten bewegen en hoe gedachten reageren op andere gedachten. Als je je gedachten dan ziet als vogels kun je meer als observator fungeren en je minder laten meeslepen door gedachten die we aanzien voor werkelijkheid.

Alleen al het opmerken of er vogels zijn, veel of weinig, of ze stil zitten of panisch heen en weer fladderen, doelgericht of doelloos, allemaal door elkaar heen of als een georganiseerde eenheid. Alleen al dit weten, kan je losmaken van de inhoud van de gedachten waardoor je je niet hoeft te laten meeslepen door je ervaringen en je deze in perspectief kunt plaatsen.

De arme vogel die bruut aan zijn einde kwam, komt zo nu en dan nog als extra vogel tussen alle andere vogels in mijn hoofd voorbij. Deze vogel zal niet meer wegvliegen maar rusten en vanzelf verdwijnen.

De zomer loopt op z’n einde. De herfst staat te trappelen om te beginnen. Het weer is onstuimig, de wolken donker en de temperaturen lager. De seizoenen veranderen en het weer verandert. Alles verandert. En daar hoeven we niks voor te doen en vooral ook niks tegen te doen. 

Soms verzetten we ons tegen verandering of tegen het huidige moment. ‘Was het maar langer mooi weer’. ‘Had ik maar meer van de zomer genoten’. ‘Ik heb een hekel aan storm’. ‘Laat het maar snel weer beter worden’. Dit zijn hele herkenbare en alledaagse gedachten. Deze gedachten zijn niet zo zwaar en doen ook weinig kwaad. Helaas verzetten we ons ook tegen andere situaties en ervaringen wat meer invloed op ons heeft. ‘Verdorie, waarom doe ik dit weer fout’. ‘Ik word gek van die somberheid’. ‘Hoe kom ik nou van die angst af?!’. Allerlei gedachten die ingaan tegen de huidige staat van zijn. Er is namelijk iets ‘fout’ gegaan. Wat ‘fout’ ook is. Dat is een ander interessant thema. En er is nu eenmaal somberheid of angst. Je zult nooit van vervelende ervaringen afkomen door je ertegen te verzetten, door te ontkennen dat ze er zijn of je ogen er voor te sluiten. Ik volgende metafoor kan helderheid geven. 

Stel, een bal staat symbool voor een vervelende ervaring, gedachte, gevoel. Deze wil je onder water duwen zodat deze er niet meer is. Wat er gebeurt, is dat de opwaartse kracht tegen je werkt. De bal duwt net zo hard terug. Er ontstaat strijd. Wie is het sterkst? Je gaat harder je best doen. Je merkt dat het niet helpt en doet er een tandje bij. Vervolgens word je moe, raak je zelfs uitgeput, geef je op en blijft er een naar gevoel over. Was dat de uitkomst die je wilde? Nee, je wilde juist van het vervelende af! Maar hoe dan? 

Laat de bal met rust. Hoe tegenstrijdig ook. Verzet je niet. Erken wat er is. En laat de bal gewoon weg dobberen aan het oppervlak. Op een gegeven moment vergeet je dat de bal er was of is de bal uit het zicht of blijkt de bal eigenlijk helemaal niet zo vervelend te zijn. Er zijn zoveel mogelijke uitkomsten wanneer je je niet verzet. En slechts één wanneer je je wel verzet. Namelijk ellende. En eigenlijk steeds groter wordende ellende. Hoe meer je je verzet, hoe groter de ellende wordt. 

Probeer de bal eens los te laten. Wanneer zich iets vervelends voordoet, verzet je niet, maar erken het, glimlach, want je kunt even terugdenken aan de bal, en focus je op datgene wat belangrijk is. En dat is niet de bal maar dat is hoe hardhandig of zachtaardig je met die bal omgaat. Dat is uiteindelijk wat van invloed is op hoe je je voelt. 

Erken dat de zomer klaar is. Glimlach, want alles verandert. Helemaal vanzelf. Wees je bewust van de fijne momenten van de zomer en beleef met volle aandacht de fijne momenten in de herfst. Ook de herfst gaat weer over in de winter. Alles verandert. Beweeg mee.

Zondagavond ben ik teruggekomen van mijn retraite. Een week in stilte. In een mooi Drents landschap. Alleen en toch samen. Samen en toch alleen. Vanaf het moment dat ik aankwam zakte ik in een bepaalde overgave en ontspanning. ‘Laat de meditatieweek maar komen.’ Even niks hoeven. Alleen maar daar zijn. 

Niks doen maar wel in een programma van 6 uur ‘s ochtends tot half 10 ‘s avonds. Afwisselend zitmeditatie en loopmeditatie. Drie maaltijden per dag als onderdeel van het oefenen. En iedereen kreeg een taak om de boel draaiende te houden. Mijn taken waren stofzuigen en thee zetten (7 keer per dag!). Twee keer ben ik door de wekker-bel heen geslapen. Het was maar goed dat ik ook mijn eigen wekker had gezet. Mensen wachtten al op thee wanneer ik naar beneden kwam. Hoe zou ik daar voorheen mee om zijn gegaan? En hoe koos ik er nu voor om hier mee om te gaan? Kalm, opmerkzaam.

De hele week ben ik tegelijk in een roes van ontspanning en heel actief opmerkzaam geweest. En wat valt er een hoop op te merken. De ‘mind’ gaat de hele dag door. En de 'mind' heeft invloed op hoe we ons voelen en hoe we ons gedragen. In het dagelijks leven zijn we hier meestal niet bewust van. We zien niet waar onze aandacht is. We ervaren alleen. We zitten in de ervaring. Opmerkzaam zijn naar wat die ervaring dan is, is dé manier om helemaal te zijn waar je op dat moment bent. Weten wat je denkt en voelt en doet en waarneemt en vooral weten hoe je hier mee omgaat en mee om zou kunnen gaan. Dit geeft vrijheid. En rust.

Elke avond was er een dhammalezing, een lezing over de leer van de Boeddha. Het hele Boeddhisme in een week tijd. Een theoretisch en filosofisch kader om je eigen ervaringen in te kunnen plaatsen. Heel interessant. Ook kwamen er veel inspirerende auteurs, sprekers, boeken, gedichten en quotes voorbij. Deze week was een boost voor mijn eigen beoefening. 

Wat ik bizar vond, was dat je een hele week samen leeft met een groep zonder te communiceren, en aan het eind van de week toch verbondenheid voelt. Het afscheid werd daardoor heel anders dan ik had verwacht. Mensen die je bedanken, die iets heel persoonlijks met je delen over zichzelf of over mij. Het mooie was dat op het moment dat de stilte werd verbroken en we met elkaar spraken tijdens het eten je dingen ontdekt aan anderen die je die week nog niet had gezien. Nog meer van iemands persoonlijkheid en manier van doen komt in het zicht. De hele week ben je bezig met je eigen gedachten. Je zit in een zaal in stilte, maar in ieders hoofd gonst het van van alles. Meerdere malen heb ik mezelf afgevraagd waar zij nou mee bezig waren. Pas aan het einde van de week werd dit besproken. Sommigen hadden het heel zwaar, fysiek en/of mentaal. Anderen hebben meer inzicht gekregen in zichzelf. Voor mij was dit een week vol opmerkzaamheid, ontspanning en inspiratie. Iets wat ik graag weer verder door geef.

Nog een paar dagen. Aanstaand weekend is het zover. Ik ga weer op retraite. Het is een treat om jezelf af en toe even terug te trekken. Los van alles en iedereen om je heen. Althans, zo lijkt het. Je bent wel letterlijk weg van alles en iedereen maar niet figuurlijk. 

Los willen komen van ‘alles’ heeft niks met dit ‘alles’ te maken. Het heeft te maken met de gedachten die je vormt in relatie tot dit ‘alles’. En die gedachten neem je gewoon met je mee. 

Ik kan me nog een Latijnse tekst herinneren van het gymnasium. ‘Waar je ook heen gaat, je neemt altijd jezelf mee.’ En dat is hier ook. En dat is nou juist de reden om te gaan. Hoe gek het ook klinkt. 

Op retraite is het enige doel om met de aandacht in dit moment te zijn. Bij elke oefening, elke handeling, elke gedachte. Je gaat jezelf tegenkomen. Want met welke houding doe je de dingen? Hoe denk je over bepaalde zaken? En hoe reageer je daar weer op? Een web van eigen-aardig-heden. En zonder afleiding. Je praat niet, je bent überhaupt niet in contact met anderen, je levert je telefoon in en je kunt geen boeken lezen. Helemaal alleen. En het enige wat je telkens ziet, is jezelf. Heel confronterend. 

De vorige keer had ik geen idee wat voor plek het zou zijn, geen idee wat voor mensen de begeleiders waren, geen idee wat we zouden eten, hoe het bed zou liggen en vooral of ik het zou volhouden. Een week mediteren, een week in stilte, een week zonder iets anders dan dat. Blanco stapte ik er in. 

De plek bleek prachtig te zijn. In de middle of nowhere en een groen landschap. Stil en mooi. Een ideale plek. 

De eerste dag was alles nieuw en interessant. De tweede en derde dag waren best pittig. Hoe ga ik dit de rest van de week volhouden? De ene oefening na de andere. 45 minuten zitten afgewisseld met 45 minuten lopen. En herhalen en herhalen… En mediterend lopen is niet hetzelfde als wandelen. Het is langzaam lopen, telkens hetzelfde stuk. Maar na de derde dag gebeurde er iets. Ik zakte in een bepaalde modus van overgave, ontspanning, tevredenheid, en helderheid van ervaringen. Elke oefening was weer fijn, ook al deden we ‘niks’. Het had van mij langer mogen duren.

Na deze week was de overgang naar de echte wereld bijzonder overweldigend. Met vijf dames in een kleine auto naar het station. Kwebbelend over de voorbije week want we hadden geen idee hoe het voor de anderen was geweest. Daarna op het station. Een overdosis aan mensen, een overdosis aan geluid, een overdosis aan beweging… Zittend in de trein zakte de invloed van deze grote overdosis aan alles en kon ik langzaamaan weer landen in de echte wereld. 

Deze vorige keer zegt natuurlijk niks over de komende keer. Er zal herkenning zijn van de reis, het gebied, de ruimten en de leidster. De dagen zullen er vergelijkbaar uitzien. De rest zal nieuw zijn. Zoals ieder moment nieuw is. Ik stap er weer nieuwsgierig in en kijk er naar uit.

Wil je ook een keer op retraite? Of gewoon onderzoeken wat het precies inhoudt en of het iets voor je is? Kijk dan op www.simsara.nl. 

Wat een heerlijke tijd is het. Zon, warmte, ontspanning, vakantie in het vooruitzicht. En niet te vergeten de prachtige natuur. Fietsend naar een afspraak rijd ik langs een watertje. Langs dit water zie ik een prachtig veldje bloemen. Ik rem om af te kunnen stappen en een foto te maken. Een veld vol prachtige bloemen. Allemaal onkruid, allemaal komen aanwaaien. Allemaal even mooi en vooral samen een prachtig geheel. Ik sta stil, kijk mijn ogen uit en geniet. Hoe vaak zouden we niet doorfietsen? Omdat we haast hebben en zo snel mogelijk op de plaats van bestemming willen zijn. Zonde... 

Dit korte moment heeft mij heel goed gedaan. Niet alleen door het genieten van het mooie veldje. Ook door het glimlachen van passanten. En vooral doordat ik mezelf heb toegestaan om even de tijd te nemen om te kiezen voor wat ik op dat moment wilde. En dat is een grote stap voorwaarts. Zoals de quote zegt: ‘Ik sta even stil, en dat is een hele vooruitgang.’ 

Wanneer neem jij de tijd om even stil te staan en te genieten van wat er is? Even stilhouden. Kijken naar de kleuren, vormen en bewegingen. Ruiken van nuances in geuren. Voelen hoe de wind je huid raakt en hoe je huid wordt verwarmd door de zon. Luisteren naar de geluiden van de wind en de bijen… Een rijkheid aan ervaringen die je even helemaal losmaakt van de alledaagse bezigheden en je helemaal laat opgaan in het moment. Waar stop jij voor?

De laatste weken voor de zomervakantieperiode moet er vaak nog van alles gebeuren. Kinderen en studenten hebben stress van de laatste loodjes van het schooljaar en alle activiteiten die nog gepland zijn in de laatste weken. Ouders hebben stress van alles wat er nog van hun verwacht wordt aan het einde van het schooljaar. Volwassenen zonder kinderen hebben stress van afrondingen op het werk of thuis voordat de vakantie begint. 

Er is druk die je van buitenaf wordt opgelegd en er is druk die je jezelf oplegt… Wat valt er onder welke vorm van druk? Welke druk is echt? Wat moet? Wat wil je? En hoe wil je dat? Dit zijn belangrijke vragen om jezelf te stellen omdat je je anders makkelijk kan laten meeslepen door de beleving van druk en stress.

Een mooi vijftal vragen dat je jezelf kunt stellen is:

1. MOET ik dit nu doen?

2. Moet IK dit nu doen?

3. Moet ik DIT nu doen?

4. Moet ik dit NU doen?

5. Moet ik dit nu DOEN?

Hier volgen drie tips om stressvrij de laatste weken door te komen en ontspannen je vakantie in te gaan:

1. Op basis van bovenstaande vijf vragen kun je bepalen welke activiteiten belangrijk voor je zijn. Schrap de activiteiten die dat niet zijn. 

2. Zorg dat je tijd inplant voor alle belangrijke activiteiten om deze met aandacht te kunnen uitvoeren en je er zo goed mogelijk bij te kunnen voelen.

3. Wanneer iets achter de rug is, is het ook klaar en hoef je er niet mee bezig te blijven. Richt je op het volgende en laat dat dan vervolgens ook weer los zodra het klaar is. 

De tijd en energie die je over houdt, kun je besteden aan het genieten van de zomer.

Fijne zomer!

Stress heeft alles te maken met automatische negatieve gedachten. En deze gedachten hebben betrekking op eerdere momenten of latere momenten. Ga maar eens na hoe dit voor jou is. Wanneer je stress ervaart, zijn er mogelijk gedachten in de vorm van: 

‘Had ik dat maar niet gedaan’ 

‘Had ik dat maar anders gedaan’

‘Had ik het toch maar wel gedaan’

Of in de vorm van:

‘Als ik dat doe, dan…’

‘Als ik dat niet doe, dan...’

‘Het loopt helemaal verkeerd af als...’

Dit maakt dat je met je aandacht in het verleden of in de toekomst bent. Beiden zijn niet nu en dus niet echt. Toch kunnen deze gedachten immens sterk zijn. Je kunt het idee hebben dat deze gedachten geloofd en gevolgd moeten worden. Dit is echter niet zo. Het enige moment is nu en het enige moment om geen stress te ervaren, is nu. Om die reden is de enige remedie tegen stress: leven in dit moment. Opmerken wanneer je in het verleden of in de toekomst bent en dan beseffen: ‘Het enige moment is nu’. Alleen in dit moment kun je zijn en alleen in dit moment kun je leven en alleen in dit moment kun je iets doen. En dan zul je merken dat stress niet bestaat.

Er is niks mis met stilstaan bij hoe dingen zijn geweest en ook niet met nadenken over hoe dingen kunnen uitpakken. Maar wanneer er stress bij komt, kun je jezelf afvragen of het je goed doet. En ook met af en toe stress hebben, is niks mis. Maar wanneer je langere tijd of vaak heftige stress ervaart, kun je jezelf afvragen of dat is hoe je wilt leven. 

Soms is er iets in de oorzaak van stress te veranderen. Soms is het mogelijk iets stressvols te verwijderen uit je leven. Vaak is dat echter niet zo en is het nodig te kijken naar jouw reactie op een stressvolle situatie. Hier zit zoveel ruimte om iets te veranderen. En het begint met leven in dit moment. 

Nu.

Iedereen heeft in meer of mindere mate last van stress. De een ervaart werkdruk, een ander weet niet hoe om te gaan met een moeizame familierelatie, weer een ander heeft last van angst. Stress kent vele vormen.

Een stressreactie kan je opeens bevangen. En dan zit je er vol in, word je meegesleurd en lijk je niet uit de stroom te kunnen springen. Wat te doen op zo’n stressmoment?!

1. Stop.

Het klinkt heel simpel maar het is ontzettend moeilijk. De stress en de hormonen zetten je aan tot actie en doorgaan. ‘Vooral niet stoppen totdat het klaar is of goed is’. Toch is stoppen de enige manier om de stressreactie te doorbreken en er los van te kunnen komen. Dit besef zal je helpen. Mocht het moeilijk zijn om jezelf te stoppen, vraag dan iemand anders om jou te stoppen wanneer de stress te hoog oploopt. Weet dat stoppen op dit moment belangrijker is dan doorgaan.

2. Adem.

Adem eens een keer bewust in en uit. Voel hoe de lucht het lichaam in- en uitstroomt. De stress heeft tijd nodig om te zakken. Misschien wil je nog één of twee keer bewust in- en uitademen. Gun jezelf deze tijd.

3. Kies.

Zodra je bent gestopt en bewust hebt geademd, is er wat ruimte ontstaan om te kiezen hoe je nu verder wilt. Je kunt ervoor kiezen om op dezelfde manier door te gaan. Het verschil is dat het nu een bewuste keuze is. Jij kiest ervoor dat dit nu op deze manier belangrijk is. Niemand anders die dat voor jou doet. Je kunt er ook voor kiezen om het anders aan te pakken. Of helemaal iets anders te doen. Of even niks te doen. Het is jouw keuze. 

Hoe meer je deze stappen oefent, hoe makkelijker het zal gaan. Op deze manier krijg je controle over je stressreactie. 

Iedereen kent stress. Niemand gaat altijd zen door het leven. Echter, de ene heeft meer stress dan de ander, en de ene kan beter omgaan met stress dan de ander. 

Soms hoor ik mensen zeggen: ‘Maar stress kan ook goed zijn en me helpen.’ Dat is zeker waar. Stress is ook niet altijd helemaal slecht. Stress is eigenlijk een nuttige reactie op een dreiging. Deze reactie is evolutionair ontwikkeld doordat we in eerder tijden snel moesten reageren op bijvoorbeeld een tijger. Onze reactie is dan vechten, vluchten of bevriezen. 

Het nare is dat we in de huidige tijd ook veel dreiging ervaren die zich in de meeste gevallen in ons hoofd afspeelt, in onze gedachten, in ons voorstellingsvermogen. De stresshormonen die ons aanzetten tot vechten, vluchten of bevriezen worden niet gebruikt omdat we dit gedrag niet daadwerkelijk vertonen. Hierdoor zakken de stresshormonen niet snel genoeg en blijven er lange tijd stresshormonen aanwezig in het lichaam. Wanneer dit vaak gebeurt en langere tijd aanhoudt, is dit niet goed voor je fysieke gezondheid en je psychische welzijn. 

Wat doen we daar nou aan?! Mindfulness en opmerkzaamheid zijn de grootste vijand van stress. Ze zijn als water en vuur. Mindfulness en opmerkzaamheid hebben alles te maken met bewust worden en anders leren reageren. Je kunt je bewust leren worden van jouw stresssignalen. Wat gebeurt er bij jou wanneer je stress ervaart? En het gaat niet alleen om werkdruk. Stress is elke disbalans tussen belasting en belastbaarheid. Telkens wanneer jij ervaart dat je meer zou moeten kunnen dan je op dat moment daadwerkelijk kunt, is er sprake van stress. 

Wat gebeurt er bijvoorbeeld wanneer je denkt dat iemand iets van jou verwacht en je hebt het gevoel dat je hier niet aan kunt voldoen? Wat voor gedachten komen er voorbij? En wat voor fysieke sensaties kun je voelen? En wat gebeurt er met je stemming? En wat voor gedrag of gedragsneiging ontstaat er? Deze vier gebieden vormen een totaalbeeld van jouw reactie op een stressvol moment. 

Het is belangrijk je bewust te zijn van deze signalen zodat je los kunt komen van de stroom waar je anders door zou worden meegesleurd. Om je gewaar te worden van de signalen dien je even pas op de plaats te maken wanneer je stress ervaart. Stress zet je aan tot doorgaan, zo snel mogelijk, zo goed mogelijk. Maar jij hebt de macht om even te stoppen, gewaar te zijn van de signalen en je er zo van los te maken. Hierdoor ontstaat er ruimte om te besluiten of je op dezelfde manier verder wilt, het anders wilt, of even niks wilt.

Gaan dingen nooit snel genoeg voor je? Had het gister eigenlijk al klaar en geregeld moeten zijn? Had je al tien stappen verder willen zijn? Deze gedachten geven een gevoel van haast en druk. En dat kan op een gegeven moment chronisch en continu aanwezig zijn. 

We denken dat deze haast en druk ons helpen, dat we hierdoor gemotiveerd worden, in beweging komen en vooruit komen. Als het zo zou werken, zouden al die mensen die deze haast en druk ervaren veel productiever zijn dan ze daadwerkelijk zijn. En toch zit er iets in wat ons iets geeft, waar we iets aan hebben. Anders zou het niet in stand blijven. Maar wat is dat dan? 

Het zijn de gedachten die je zeggen dat het nodig is deze haast en druk te ervaren om iets te kunnen bereiken. En die gedachten houden zichzelf in stand. Hoe vaker je deze gedachten hebt, hoe meer ze versterkt worden en hoe vaker ze weer voorbij komen. En hoe vaker ze voorbij komen, hoe meer je ze gelooft. En wat er bij komt, is dat we als iets te langzaam gaat of niet lukt we onszelf dan kunnen verdedigen: ‘Ik heb die pushende gedachten in ieder geval, ik heb er alles aan gedaan wat ik kon.’ Helaas werken deze gedachten juist tegen je. 

De ervaring van haast en druk is voor veel mensen niet prettig. Het is een onrustig en ontevreden gevoel. En vervolgens komt er nog een ander vervelend gevoel bij, namelijk de ervaring dat we niet vooruit komen. Het gaat nooit zo snel als die gedachten zouden willen. Dit vergroot de druk en verkleint de productiviteit en het gevoel van welzijn. Mogelijk ontstaan er faalgevoelens, ontstaat het idee dat je het misschien verkeerd doet, en krijg je het meer algemene gevoel dat je niks kunt en niks waard bent. 

Hoe kom je hieruit? Dat is nog niet zo makkelijk, want die gedachten die je zeggen dat het nodig is die haast en druk te ervaren, zijn heel sterk. Als je de strijd aangaat en ze als het ware tegenspreekt, worden ze nog sterker: ‘Nee echt, je moet nu doorgaan, je moet nu nog iets harder je bent doen.’ Lastig. En toch zit hier de sleutel. 

Naast de ervaring van haast en druk kan er een notie zijn van het feit dat die ervaring er is. Je kunt opmerken dat je gehaast bent en druk ervaart. Op dat moment kun je hier even bij stil staan, even erkennen dat dit er is: ‘He, daar is dat gevoel.’ Kun je zien in welke vorm die gedachten komen? En hoe ziet dat gevoel er uit in je lichaam? Hier even bij stil staan, zonder er over te oordelen en zonder je te laten meeslepen. Op deze manier ontstaat er wat ruimte om te besluiten of je meegevoerd wilt blijven worden door die haast en druk of dat je jezelf wat tijd en ruimte gunt. Weet dat dit je productiviteit niet verkleint, maar juist vergroot! Er af en toe even van loskomen, helpt je om weer gemotiveerd verder te kunnen. 

En nu je weet dat die gedachten zichzelf in stand houden en zichzelf versterken en jou proberen om te praten om door te gaan in dat gehaaste gevoel, kun je ze makkelijker zien en er los van komen. Jij besluit of je je gehaast voelt en druk ervaart en wat je er vervolgens mee doet. 

Stel, iets loopt niet zoals je had verwacht of gehoopt. Je afspraak komt niet opdagen, iemand die jij de liefde verklaart, voelt niet hetzelfde voor jou, een vriendschap verwatert, je partner reageert niet zoals je had gewild. Teleurstelling volgt. 

Verdorie... Was het maar anders gelopen. Had ik kunnen voorkomen dat dit zou gebeuren? Heb ik iets verkeerd gedaan? Piekeren, vraagtekens, interpretaties, twijfel, verzet, bestraffingen, boosheid... Mogelijk zowel naar de ander als naar jezelf. Allerlei gedachten en emotionele reacties die heel herkenbaar zijn. Het vervelende is dat het je helemaal kan meeslepen. Je kunt er urenlang of zelfs dagenlang in blijven hangen. En helpt het je?

Teleurstellingen horen bij het leven. Niet alles verloopt zoals je had verwacht of gehoopt. De ene teleurstelling is klein, de andere is groot. Voor de manier van ermee omgaan, is er eigenlijk geen verschil. Maar het heeft wel bewust zijn nodig. 

Elk moment is een keuzemoment. Elke reactie is een keuze. De eerste stap is het bewust zijn van je neiging tot reageren. Heb je de neiging om boos te worden op jezelf? Of op de ander? Of ben je geneigd om in jezelf te kruipen? Te blokkeren? Agressief te worden? Verwijten te maken naar jezelf of naar de ander? 

Zodra je dit ziet op het moment dat het gebeurt, kun je er los van komen: ‘Ah, daar is die neiging tot … weer.’ Laat de identificatie ermee los. Dit is niet wie je bent. Adem een keer bewust in en uit, en bedenk hoe je zou willen reageren. 

Heeft het zin om bijvoorbeeld boos te worden? Voel je je beter als je jezelf bestraft? Helpt het je om in een hoekje te gaan zitten, wachten totdat het over is? Je hebt meer keuze dan je denkt. Neem het heft in handen, zonder je te verzetten tegen je neiging. Je kunt die neiging heel vriendelijk opmerken, er even naar glimlachen, en bewust besluiten hoe jij wilt omgaan met het gevoel van teleurstelling. Hoe je er ook mee omgaat, je kiest er dan in ieder geval zelf voor. 

Ben jij je er van bewust hoeveel invloed negatieve gedachten op je hebben? We zien gedachten als waarheid, voortkomend uit de werkelijkheid. Daarom geloven we ze en hebben ze heel veel invloed op hoe we ons vervolgens voelen en gedragen. 

Echter, een groot deel van onze gedachten is automatisch. Ze komen vanzelf op omdat ze worden getriggerd door een situatie of een andere gedachte. Dit betekent niet dat ze waar zijn. Hoe vaker je een bepaalde gedachte hebt, hoe meer je je gaat identificeren met deze gedachte en hoe meer je de gedachte gaat geloven. Dit versterkt de kracht van de gedachte en vergroot de kans dat de gedachte vaker zal terugkeren. Hoe kunnen we dit proces doorbreken? 

Heb je wel eens gekeken naar het proces van denken? Heb je wel eens gekeken naar hoe gedachten komen en gaan? Heb je wel eens stilgestaan bij het effect dat de gedachten op je hebben? Kijkend naar het proces van denken, hoef je je niet bezig te houden met de inhoud van de gedachten. Je hoeft niet na te gaan denken over de gedachten en ze niet te analyseren want dat kan leiden tot het verstrikt raken in de gedachten. Ook hoef je niet te oordelen over de gedachten en je hoeft ze niet te veranderen. Kijk maar of je de gedachten kunt zien als wolken aan de hemel die komen en gaan. Soms zijn er geen wolken, soms een paar kleine witte, en soms lijkt het één grote donkere wolk te zijn. Hoe de gedachten ook zijn, ze hebben geen invloed op de blauwe lucht. Die is altijd zoals die is. Zo kan onze aandacht ook zijn: helder en vrij.

Ken je het gevoel van eenzaamheid? Het gevoel dat je alleen bent? Of je nu daadwerkelijk alleen bent of niet. Eenzaamheid is iets anders dan alleen zijn. Het is je alleen voelen. 

Misschien is je geliefde op dit moment van huis of ben je je geliefde zelfs verloren. Of mogelijk vind je geen aansluiting bij andere mensen of kun je je problemen niet delen met anderen. Eenzaamheid kan je verteren. 

Hoe kom je van die eenzaamheid af? Allereerst kun je misschien even stilstaan bij de behoefte om dat gevoel weg te krijgen. Hoe ga jij om met dat gevoel? Heb je de neiging om jezelf bezig te houden en te zoeken naar afleiding? Vooral negeren dat het er is of het wegduwen. Of heb je juist de neiging om oplossingen te vinden en er vervolgens helemaal in weg te zakken? Vaak hebben we een bepaalde manier van reageren, een bepaald reactiepatroon. Dit reactiepatroon wordt sterker naarmate we het vaker volgen. En dit reactiepatroon is zelden helpend. Daarom is het interessant om na te gaan hoe je omgaat met dit gevoel van eenzaamheid. Dat biedt de sleutel tot verandering.

Een stap dieper kijken is dan misschien ook mogelijk. Heb je weleens echt aandacht gegeven aan hoe die eenzaamheid voelt? Waar voel je het in je lichaam? En kun je omschrijven wat je in je lichaam voelt? Opmerken wat er gebeurt zonder je te laten meeslepen en zonder je te verzetten. Kijk maar of je zonder te oordelen al deze ervaringen kunt opmerken. Zodra je die kunt zien, word je een toeschouwer en koppel je je los van dat gevoel. Jij bent dat gevoel niet. Dit is een gevoel dat komt en ook weer gaat. Dit geeft ruimte. Het leven is meer. Jij bent meer. En je bent hier zeker niet alleen in.

Iedere dag botsen we wel ergens tegenaan. Soms letterlijk, maar ik bedoel eigenlijk met name figuurlijk. We moeten iets doen waar we geen zin in hebben, we hebben geen tijd voor datgene wat we willen of moeten doen, ons karakter botst met dat van iemand anders, we willen iets maar willen er geen moeite voor hoeven doen, we twijfelen over een te maken keuze, of we weten niet zeker of we ergens goed aan doen. Botsingen waardoor we ons behoorlijk kunnen laten meeslepen. Want wat is het juiste om te doen? Wie heeft er gelijk? Wat is belangrijk? Kan het ook anders? 

De reden van de botsing is op zich het probleem niet. Het lastige zit niet in datgene wat we dienen te doen en ook niet in die andere persoon. Het lastige zit zelfs niet in de botsing. Het lastige zit in het feit dat we het lastig vinden om te botsen. We willen zo graag altijd gelukkig zijn en dat alles van een leien dakje gaat. Maar zo zit het leven niet in elkaar. Botsingen zijn er en zullen er altijd blijven. Waarom schrijf ik hier dan over? 

Er is toch iets wat het makkelijker voor je kan maken. Zie de botsing als wat het is. Zodra het zich aandient, zeg in gedachten tegen jezelf: ‘Ah, dit is zo’n botsing’. En glimlach even want je hebt het ontdekt en je weet dat het botsen niet het probleem is. Botsen mag. Botsen is onderdeel van het leven. Door het opmerken en het glimlachen ontstaat er wat afstand en kun je zonder je te laten meeslepen kijken naar wat er precies gebeurt. Je maakt geen onderdeel meer uit van het probleem maar bent een toeschouwer. Dit maakt het makkelijker om te accepteren wat er is of om oplossingen te bedenken. Ik zou zeggen: ‘Bots ze!’.

Een veel voorkomend begrip binnen mindfulness is het ‘hier en nu’. Nu vind je dit misschien zweverig klinken en denk je: ‘Hoezo hier en nu, alsof er iets anders is’. Dat is er zeker. Veel van onze tijd bevinden we ons in gedachten op eerdere momenten of op latere momenten. We maken ons zorgen over of we dat gesprek wel goed hebben aangepakt. Heb ik het juiste gezegd? Of we zijn al bezig met het plannen van latere momenten, het maken van boodschappenlijstjes of to do lijstjes terwijl we met iets anders bezig zijn, of maken ons druk om hoe dingen mogelijk zullen verlopen. Wat nou als het niet doorgaat… Wat nou als het helemaal mis gaat… Wat nou als ik hem/haar teleurstel… Allemaal eerdere of latere momenten. Allemaal niet hier en nu. Tegelijk hebben mensen die denken: ‘Hoezo hier en nu, alsof er iets anders is’, helemaal gelijk. Die eerdere en latere momenten zijn fictief. Die bestaan niet. Het enige moment dat bestaat is nu, en wel hier, precies waar jij bent ; )

Een mooie oefening om de aandacht helemaal naar dit moment te brengen en dus los te komen van al die stress en die zorgen en dat piekeren is de volgende:

1. kies een object dat je vanaf je huidige plek kunt zien

2. adem een keer bewust in en uit

3. herhaal dit met achtereenvolgens 3 (dus nog 2) verschillende objecten 

Valentijnsdag, de dag van de liefde. Liefde voor je partner, je familie, je vrienden, en jezelf. Sommige mensen hebben moeite met deze commerciële dag. ‘Het uiten van liefde is toch niet gekoppeld aan een bepaalde dag?!’ Voor anderen is het een moment om even stil te staan bij liefde omdat dit de rest van de tijd lastig is door de dagelijkse bezigheden. Mocht je stil willen staan bij liefde, wel of niet voor Valentijnsdag, wie zou jij je liefde willen betuigen? En hoe zou je dat willen doen? 

Mogelijk zijn er allerlei belemmerende gedachten die jou er van weerhouden dit te doen. Bekijk die gedachten eens. En besluit vervolgens of je die gedachten de macht geeft of dat je je richt op het uiten van je liefde. Het kan je sterken om te visualiseren dat je je liefde uit en een fijne reactie van de ander ontvangt. En misschien ook een fijne reactie van jezelf. Fijne Valentijnsdag of gewoon woensdag 14 februari.

Dolce far niente, zoals de Italianen het zo mooi zeggen. Het zoete niets doen. Ken jij dat? En kun jij dat? Heb je het weleens geprobeerd? Even niks doen en vooral ook niks hoeven doen. Even helemaal in dit moment zijn zonder je bezig te houden met wat er nog aan je plakt van eerdere momenten en zonder je bezig te houden met wat er nog gaat komen of wat er nog moet gebeuren. 

Ik zie Julia Roberts als Elizabeth Gilbert in ''Eat Prey Love'' zitten op de grond met een heerlijke lunchmaaltijd. Ze doet iets maar tegelijk ook niets. Helemaal daar zitten op de grond en genieten van de maaltijd. Dat is een kunst. Een kunst die we kunnen ontwikkelen door telkens weer te proberen met de aandacht in dit moment te zijn. Waar ben je? Wat doe je? Hoe doe je dat? Wat voor gedachten komen er voorbij die de ervaring kleuren? Wat voor gevoel wordt er opgeroepen? Wat gebeurt er in je lichaam? Kun je helemaal bewust zijn, op een vriendelijke manier en jezelf losmaken van 'eerder' en 'later'? Probeer het eens, het is het waard.

Gister was het Blue Monday. De meest deprimerende dag van het jaar. Deze dag valt jaarlijks op de derde maandag van januari. Dit jaar op de tweede. De Britse psycholoog Cliff Arnall kwam in 2005 met bewijs dat dit de dag is waarop mensen zich het meest neerslachtig voelen. Ondanks zijn bewijs zijn er ook voldoende sceptici. Hoe sta jij tegenover Blue Monday?

Vandaag is het dinsdag 16 januari wat betekent dat we de meest deprimerende dag van het jaar (mocht die bestaan) achter de rug hebben. Vanaf vandaag is elke dag van dit jaar beter dan gister. Dat is een prettig vooruitzicht. Ook is het goed om te beseffen dat lastige dagen weer voorbij gaan. De ene dag is minder dan de andere. De ene situatie of ervaring is minder dan de andere. De dagen en de ervaringen zijn  een gegeven. Hoe we ermee omgaan, hebben we gelukkig ook zelf voor een groot deel in de hand. Stel dat je je neerslachtig voelt, wat zou jou kunnen helpen om de dag door te komen? Misschien denk je aan onder de dekens kruipen en vooral niks doen. Misschien denk je aan naar buiten gaan en op zoek gaan naar fijne dingen. Jij maakt hierin jouw keuze. Neem daarvoor verantwoordelijkheid en besef dat elke ervaring komt en gaat, niks is voor altijd. Dit is een mooi besef voor de lastige momenten. En ook voor de goede momenten. Sta stil bij de goede momenten en geniet ervan zolang het duurt. 

2018, een nieuw jaar, een jaar met nieuwe mogelijkheden. Hoe is 2017 voor jou geweest? Kun je iets noemen waar je positief op terug kijkt? En kun je iets noemen wat je liever anders had gewild? Het is niet erg als je iets hebt ervaren waar je niet blij mee was. Hierop terugkijken en hierop reflecteren, maakt dat je bewust keuzes kunt maken voor het nieuwe jaar. 

Veel mensen hebben voor het nieuwe jaar goede voornemens. In veel gevallen is het moeilijk om die goede voornemens uit te voeren en vol te houden. Dit heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met het feit dat je het jezelf moeilijk maakt met deze voornemens. Je mag iets niet meer (stoppen met roken bijvoorbeeld) of je wilt iets extreems (altijd gezond eten bijvoorbeeld) of je voornemen is te vaag en daardoor moeilijk uitvoerbaar (goed zijn voor de medemens). Maak uitvoerbare voornemens die je graag wilt uitvoeren en die je praktisch gezien uit kunt voeren. En maak het jezelf makkelijk door een concreet plan te maken. Dat kan nu even wat meer werk kosten maar je zult er baat bij hebben en een mooi 2018 beleven. 

Met kerst in het vooruitzicht zijn veel huizen al versierd met een kerstboom en verlichting. Kerst wordt gevierd om de geboorte van Jezus te herdenken. Nog meer wordt het gevierd om gezelligheid te creëren, samen te zijn en te genieten van lekker eten. 

Kerst is ook het feest van het licht. In deze donkere winterse tijden is er behoefte aan licht. Soms is het mogelijk om ergens licht in te zien, zoals letterlijk in een kerstboomlichtje of in de zon die even schijnt tussen de wolken. Soms is het echter lastig om licht te zien, wanneer de lucht grijs en grauw is en je jezelf misschien ook niet helemaal zonnig voelt. Toch is er op heel veel manieren licht te zien. Zoals iemand die naar je glimlacht, of een mooi pak sneeuw op de boom voor je huis. Wanneer het lastig is om ergens licht in te zien, kun je jezelf afvragen of je misschien zelf het licht kunt zijn, licht kunt creëren en licht kunt geven. Geef die glimlach aan iemand anders om de dag van die ander lichter te maken. 

Oefening: waar zie jij licht? En op welke manier kun jij aan iemand anders licht geven?

Dankbaarheid is iets wat ik veel ervaar. Dankbaarheid voor de mensen om mij heen, dankbaarheid voor de dingen die ik doe. Maar ook dankbaarheid voor de zon die elke morgen opkomt, een mooie bos bloemen, of een klein gebaar van iemand op straat naar een ander. 

Dankbaarheid is voor mij heel waardevol. Het laat je even stilstaan bij de dingen die je hebt. Het helpt je om aanwezig te zijn in dit moment, het enige moment, om te waarderen wat er aanwezig is en om te genieten. We staan niet altijd stil bij de dingen die goed gaan of fijn zijn. We worden getrokken naar dingen die niet goed gaan en die niet fijn zijn. Niet omdat we hier nou zo graag alle aandacht op willen richten maar meer omdat we willen dat deze dingen weg gaan of anders zijn. Hoeveel tijd per dag besteed jij aan dingen die niet goed gaan of niet fijn zijn? Teveel? Zonde. Verleg je focus eens naar de dingen die wel goed gaan en wel fijn zijn. Zo kun je dankbaarheid ontwikkelen.

Oefening: neem iedere dag een moment, bijvoorbeeld wanneer je opstaat of wanneer je gaat slapen, om stil te staan bij drie dingen waar je dankbaar voor bent. Hoe groot of klein ook. Ik ben benieuwd wat dit voor jou voor invloed heeft op hoe je je voelt en hoe je de wereld om je heen ervaart. 

Misschien is het zelfs mogelijk om tegen mensen ‘dank je wel’ te zeggen omdat je ze dankbaar bent voor wie ze zijn, wat ze voor je hebben gedaan, of wat ze tegen je hebben gezegd. 

Wanneer de trein vertraging heeft, zijn we niet blij of raken we zelfs gestresst. De trein is laat dus wij zijn laat. Wanneer voor ons wordt bepaald dat we vertraagd zijn, vinden we dat vervelend. Al kunnen we ons er wel bij neer leren leggen. Echter, wanneer wij zelf bepalen dat we vertragen, kan dat heel prettig en waardevol zijn. Vertragen is alles net even langzamer doen dan we gewend zijn. Het is interessant om eens tien minuten lang gewaar te zijn van het tempo waarin je dingen doet of wilt doen. Een gehaast tempo maakt onrustig en gestresst. Probeer maar eens te vertragen. Alles net even langzamer doen. Langzamer lopen, langzamer eten, langzamer de was ophangen. Mogelijk ben je bang dat je dan tijd verliest. Dat dingen niet af komen. Je zult wonderbaarlijk genoeg merken dat je tijd wint. Onderzoek deze contradictie maar. Vertragen helpt je om de aandacht helemaal naar dit moment te brengen. Je kunt dan van moment tot moment gewaar zijn van wat zich afspeelt. Dit helpt je om los te komen van piekeren en zorgen maken over dingen in het verleden of de toekomst. Dat scheelt een hoop tijd en energie. Bewust dingen niet gehaast maar rustig en met aandacht doen, neemt veel stress weg. Heerlijk. Probeer het. Geniet ervan. 

Vorige week las ik een artikel over mindfulness apps. Van veel mensen hoor ik dat ze een mindfulness app gebruiken om te ontspannen en te oefenen om meer in dit moment te leren leven. Ik ben een voorstander van oefenen. Niks gaat vanzelf. De hersenen hebben tijd en oefening nodig om zich aan te passen aan de nieuwe gewenste state of mind. 

Wel had ik bij sommige apps twijfels omdat er meditatieoefeningen tussen staan die eigenlijk niet mindfulness gerelateerd zijn. Meditatie is goed maar niet elke meditatie draagt bij aan mindfulnesseffecten. 

In het artikel wat ik vorige week las, werd omschreven dat mindfulness apps iets essentieels missen ten opzichte van de mindfulness training, namelijk het trainen van acceptatie. Dit is een cruciale component. Je kunt gewaar leren zijn van de ervaringen van het moment maar je gaat pas echt baat hebben bij mindfulnessbeoefening wanneer je de ervaringen leert accepteren precies zoals ze zijn. Het gaat om bewustzijn, accepteren en loslaten.

Hoe leer je dat nou? Wanneer je de begeleiding van de oefening volgt en toepast, vergroot je bewustzijn. Simpelweg de app beluisteren en het zien als ontspanmoment, is niet voldoende. Voer maar uit wat de begeleider aangeeft. Wanneer je bij elke ervaring waarvan je bewust bent, kunt zeggen: ‘Dit is oke, dit mag er zijn’, leer je te accepteren. Dit klinkt simpel maar is het niet. Het kan erg moeilijk zijn om vervelende ervaringen zoals fysieke of psychische pijn te accepteren. Toch kun je dit ontwikkelen door te oefenen. Wanneer je de ervaring vervolgens ook weer kunt laat gaan en je je weer kunt openstellen voor de volgende ervaring, leer je los te laten. Niks blijft aan je plakken. Jij besluit als het ware dat het niet langer aan je hoeft te plakken. Je beseft dat alles komt en gaat. Dat geeft een gevoel van vrijheid. 

De herfst is in volle gang. De laatste mooie dag van dit jaar is achter de rug. De dagen worden korter en de lucht grauwer. Zoals zovelen zou je last kunnen hebben van winterdips. Verminderde energie, meer behoefte aan slapen en hangen op de bank, en een meer neerslachtige stemming. Zelf ben ik hier ook gevoelig voor. Al heb ik er door de tijd heen mee leren omgaan. Dit zijn de inzichten die ik heb opgedaan:

• Winterdips hebben, is geen ramp. Soms voel je je goed en soms niet. Dat is onderdeel van het leven. Wanneer je een winterdip hebt, kun je beseffen dat die ook wel weer over gaat. 

• Ook van wolken, regen en wind kun je genieten. Alles heeft ook mooie kanten. Stel je er maar voor open.

• Achter de wolken schijnt de zon. De zon is er altijd en de wolkeloze blauwe lucht ook.

• Het weer hoeft geen invloed te hebben op mijn stemming. Je hoeft je er niet door te laten meeslepen. Ook al is het weer verschrikkelijk en kan ik er niet van genieten, toch kan ik dan blij zijn bijvoorbeeld door het binnen gezellig te maken of met dierbaren samen te zijn.

• Wanneer je bij jezelf negatieve, donkere, zware gedachten opmerkt, kun je even glimlachen omdat je het hebt herkend. Je kunt in gedachten zeggen: 'Ik heb je gezien' en dan de aandacht verleggen naar iets anders waar je liever aandacht aan geeft. 

• Misschien is er wel iets waar je altijd gelukkig van wordt of energie van krijgt. Doe daar gewoon iets meer van wanneer je gegrepen wordt door een winterdip.

Misschien helpen deze punten jou ook. Het kan zijn dat je nog helemaal geen last hebt van winterdips, het kan zijn dat deze pas later in het jaar komen. Blijf alert op de signalen zodat je er bewust mee om kunt gaan en je een mooie herfst en winter tegemoet kunt gaan.

De herfst is mijn geboorteseizoen. Zoals ieder seizoen heeft ook de herfst haar charme. Voor mij is het een seizoen om naar uit te kijken. Het is het moment om een boswandeling te maken. De gekleurde bladeren aan de bomen en op de grond te zien, de geuren te ruiken, de geluiden van de wind door de bladeren te horen en de wind op de huid en door de haren te voelen. Met een mooi zonnetje door de gekleurde bomen is het plaatje voor mij compleet. De natuur nodigt je uit om mindful te zijn, de zintuigen open te zetten en volledig gewaar te zijn van al het moois. Herfst is voor mij ook het moment om alles achter me te laten wat ik niet meer nodig heb. Met een schone lei nieuwe mensen, activiteiten en mogelijkheden te ontdekken. Als een boom laat ik mijn bladeren los die neerdwarrelen en wegwaaien. Zo ontstaat er ruimte en vrijheid om nieuwe vorm en invulling te geven aan de dag. 

Oefening: wat draag jij met je mee wat je zou willen loslaten? Waarvoor zou jij ruimte willen creëren? Welke kleine eerste stap zou je alvast kunnen zetten?

Ken je dit liedje van Gerard Cox uit 1973? Daar moest ik ineens aan denken toen ik besefte dat de herfst in aantocht is. Het weer verandert. En mogelijk verandert hoe jij je voelt mee met het weer. 

De afgelopen weken heb ik genoten van een heerlijke zonnige vakantie op Sicilië. Heerlijk weer, mooie plaatsen, lekker eten, op en top genieten. Ik ben iemand die lange tijd en met grootse verwachtingen toe kan leven naar vakantie. Zoals vorige keer beschreven, komt hier geheid teleurstelling van. Die heb ik ook af en toe gevoeld. Een bed dat niet zo lekker ligt. Een airconditioner die er niet blijkt te zijn. Alledaagse teleurstellingen. Wat ik heb gedaan, is deze teleurstelling herkennen (‘Hee, dit is die teleurstelling’), er even om glimlachen, nagaan of ik er iets aan kon veranderen, en mijn blik weer richten op het hier en nu. In het hier en nu kun je jezelf openstellen voor wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt. 

Vakantie is een ultiem moment om de frisse blik van mindfulness te oefenen. Je ervaart dingen voor het eerst. Je ontdekt nieuwe plekken, proeft ander eten, slaapt in een ander bed, ontmoet nieuwe mensen. Je nieuwsgierigheid en onderzoekende houding worden aangewakkerd. Hierdoor kun je helemaal in dit moment zijn. Jezelf telkens afvragen: ‘Wat is dit?’ Met vakantie gaan, is een goede manier om mindfulness te beoefenen. 

De uitdaging is om deze houding mee te nemen naar de dagelijkse gang van zaken. Kun je jezelf blijven openstellen voor je ervaringen? Nieuwsgierig en onderzoekend. Ze zien als nieuw. En zo helemaal in het moment zijn. Mijn neiging is om direct weer lekker aan de slag te gaan, planningen te maken, van alles te ontwikkelen en voor te bereiden. Prima. En hierbij probeer ik me open te blijven stellen voor mijn ervaringen. Wat doe ik? Hoe voelt dat? Waardoor word ik beïnvloed? Wat besluit ik hiermee te doen? Waar wil ik naartoe? Ben ik dan nu met het juiste bezig? Opmerkzaam zijn en bewust besluiten hoe ik mijn dagelijkse activiteiten wil vervolgen. Laat de herfst en alle leuke activiteiten maar weer komen!

Oefening:

Hoe wil jij de herfst ingaan? Onderzoek of je je ergens krampachtig aan vast houdt. En onderzoek of het mogelijk is om je tijdens je dagelijkse activiteiten op een ontspannen manier af en toe bewust te zijn van je wens. Hoe wil jij de herfst ingaan? Wat zou je willen of hoe zou je iets willen? En wat kun je nu doen? 

Ik sprak laatst iemand die net terug was van vakantie. Als antwoord op mijn vraag hoe haar vakantie was geweest, zei ze: 'Het was oke, maar het was anders dan ik had verwacht.' Dit was iets wat leek op wat ik iemand anders al eens eerder had horen zeggen: 'Het is nooit zoals ik vooraf denk.' Misschien herken je dit.

De zomer is een periode waar we vaak lange tijd naar uitkijken. Lekker weer, naar een mooie vakantiebestemming, meer vrije tijd om leuke dingen te doen, eindelijk tijd om de dingen te doen die je al lange tijd van plan was te doen, heerlijk ontspannen...

De kans is groot dat de verwachingen die je had niet worden waargemaakt. Verwachtingen zijn meestal rooskleurige beelden. Logisch, we willen dat iets fijn is. Maar daar komt geheid teleurstelling van. In dit gevoel kunnen we als de beste blijven hangen. Vreemd eigenlijk, want wat brengt het je om in een negatieve stemming te blijven hangen? Waarom zouden we ons uberhaupt zo laten leiden door wat ons overkomt? Zouden we het niet beter kunnen accepteren zoals het is en weer verder gaan? Waarom zouden we niet kijken naar wat we wel hebben? Misschien regende het op je vakantiebestemming. Hier kun je enorm van balen en vervolgens balen dat je zo baalt... Je kunt ook je regenjas en laarzen aandoen en zingend in de plassen stampen.

Laat je verwachtingen en het beeld van hoe de zomer zou of had moeten zijn maar los. Open je zintuigen. Ervaar de natuur. Geef je dierbaren aandacht. En moet af en toe even helemaal niks van jezelf. Dit is het recept voor heerlijk genieten. Doe het nu, de zomer is zo voorbij. 

Mindfulness kent zeven houdingskwaliteiten. Eigenlijk zijn er acht. De achtste is een overkoepelende, namelijk mildheid. Mildheid is iets wat we soms moeilijk kunnen opbrengen. We worden meegesleept door allerlei gedachten en emoties. We zijn dan niet vriendelijk voor onszelf en voor anderen. We willen iets of iets niet en zijn streng voor onszelf. Mildheid is een overkoepelende houdingskwaliteit omdat uit alle zeven houdingskwaliteiten mildheid blijkt. Denk maar aan de frisse blik, geduld, niet oordelen, vertrouwen, loslaten, accepteren en niet streven (zie eerdere blogs). Een milde houding van oke zijn met de ervaring die er op dat moment is. 

Het is belangrijk de houdingskwaliteiten niet te zien als checklist. Zo van: 'Mooi, geduldig ben ik, maar ik moet nog werken aan mijn vertrouwen en niet streven is helemaal een ramp!' Deze manier van gebruik maken van de houdingskwaliteiten gaat je niet helpen. De houdingskwaliteiten zijn meer een soort richtingaanwijzers. Door te oefenen (mediteren; zowel formeel als informeel; uitleg volgt in de volgende blog) kun je de houdingskwaliteiten ontwikkelen. De houdingskwaliteiten ondersteunen op hun beurt weer het oefenen. Ze beinvloeden elkaar in positieve zin. 

Oefening:

Ben jij mild voor jezelf? Wanneer ben je niet mild voor jezelf? Wat doe je dan? En wat zeg je dan tegen jezelf? Wanneer je het tegenovergestelde van mildheid kunt herkennen, ontstaat de mogelijkheid om iets te verzachten, iets vriendelijker te zijn. Bijvoorbeeld: je moet van alles, er is weinig tijd en alles moet goed gedaan worden. Zodra je dit bij jezelf opmerkt ('Hee, ik moet...'), dan kun je iets verzachten in je houding. Misschien even glimlachen omdat je het hebt herkend. Je kunt bijvoorbeeld iets wat niet dringend is, wegstrepen, eerst even een pauze nemen, of jezelf belonen met iets leuks. Mogelijkheden genoeg! Echter, je ziet deze pas zodra je opmerkzaam bent. 

Iedereen die met mindfulnessbeoefening begint, heeft hier een reden voor. Iedereen wil iets bereiken. Bijvoorbeeld meer ontspanning en rust, leven in het moment, leren omgaan met stress, pijn en psychische problemen. We hebben een doel en streven ernaar dit doel te bereiken. Mindfulness leert je dit toekomstige doel los te laten en je te richten op dit moment. Wanneer je in dit moment kunt omgaan met wat er is, wat het ook is, kun je erop vertrouwen dat je vanzelf in de richting van je doel beweegt. 

Dit doel dat je jezelf hebt gesteld, kan je in de weg zitten. Het is een beeld van hoe iets zou moeten zijn. Dit impliceert dat het anders zou moeten zijn dan het nu is. Stel je gaat oefenen en je wilt graag lekker ontspannen. Wat nou als er helemaal geen ontspanning optreedt? Dan kun je het heel zwaar hebben doordat het beeld dat je in je hoofd had niet overeenkomt met hoe het daadwerkelijk is. Mindfulness is een houding van zijn, van niet-doen. Zoals het nu is, is oke. Het hoeft niet anders. Een open, niet oordelende en nieuwsgierige houding helpt je hierbij. 

Niet-streven betekent niet dat alles moet blijven zoals het nu is. Wanneer je van moment tot moment de aanricht richt op hoe het nu is, kun je gaandeweg je manier van gedragen aanpassen zodat je zonder hard je best te doen, zonder jezelf te forceren, zonder gefocust te zijn op het doel beweegt in de goede richting. Het gaat erom je niet te verzetten tegen hoe het nu is. Dan zal er namelijk juist niks veranderen. Wanneer je accepteert hoe iets is, ook al is het niet zoals je graag zou willen, ontstaat er ruimte en energie om je route aan te passen.

Oefening:

Ken jij het concept streven? In welke context doe jij dit? Is het mogelijk het beeld van hoe het zou moeten zijn los te laten en oke te zijn met hoe het nu is? Als het ware je blik te verplaatsen van gericht naar de toekomst naar gericht naar het nu.

Wanneer de houdingskwaliteit accepteren ter sprake komt, is een eerste reactie vaak: 'Ja, maar moet ik alles dan maar goed vinden?' Nee, dit is niet wat accepteren is. Accepteren is eigenlijk erkennen wat er al is. Je verzetten tegen onrust, stress, pijn, verdriet, angst, boosheid of wat dan ook heeft geen zin. Het gaat er niet van weg. Het gevoel van ongemak wordt juist des te groter. 

Ik vergelijk het vaak met het onder water proberen te duwen van een bal. Hoe harder je duwt, des te meer tegendruk je voelt. Zodra de bal ergens ook maar een beetje ruimte heeft om omhoog te komen, schiet deze vele malen sterker omhoog de lucht in. Wanneer je de bal niet onder water duwt maar gewoon laat dobberen, drijft deze vanzelf weer weg. Accepteren wat er is, betekent dus eigenlijk datgene wat er is, er laten zijn. Het is er namelijk al. Dat ongedaan maken lukt niet. Hoe hard je ook je best doet. Het zal pas in kracht afnemen wanneer je het de ruimte geeft. 

Oefening:

Tegen welk ongemak verzet jij je? En hoe uit dit verzet zich? Ontstaat er bijvoorbeeld fysieke spanning? Of komen er bepaalde gedachten en emoties bij? Zodra je dit verzet kunt opmerken en loslaten, kun je leren zijn met het ongemak. Een zin die je kan helpen om te accepteren is: 'Oke, laat het er maar zijn, laat het me maar voelen, ik kan het aan.' 

In een training vertelde een deelnemer over het thema 'loslaten'. 'Iedereen zegt altijd dat ik het gewoon moet loslaten. Maar hoe doe je dat dan?!'. Dat is een hele goede vraag. We weten wel wat loslaten is, maar het doen is een ander verhaal. Het kan verhelderend zijn om na te gaan wat het tegenovergestelde is, namelijk vasthouden. Op welke momenten houd jij iets vast? Wat gebeurt er dan? Voel je dit fysiek? Zijn er bepaalde gedachten die voorbij komen? Wat voor emoties zijn er dan aanwezig? Wanneer je op dat moment bewust bent van het vasthouden, kun je ook iets verzachten. Bijvoorbeeld even iets langer uitademen, of het lichaam even wat bewegen, of jezelf mild toespreken. 

Loslaten is het tegenovergestelde van vasthouden of verzetten. Vasthouden en verzetten zijn reacties op respectievelijk iets wat prettig is of iets wat niet prettig is. In beide gevallen zijn we afhankelijk van datgene waar we ons aan vast willen houden of waar we ons tegen willen verzetten. Wanneer iets fijn is, hebben we de neiging om te denken: 'Dit moet ik vasthouden'. De ervaring wordt dan een afhankelijkheid. Verzetten tegen iets wat niet fijn is, wordt een nog onprettigere ervaring dan alleen het onprettige wat er al was. 

In het boek van Jon Kabat-Zinn geeft hij een voorbeeld rond het thema 'loslaten'. In India hebben ze een bepaalde methode om apen te vangen. Ze maken een gat in een kokosnoot, maken deze kokosnoot vast aan een boom en doen er een banaan in. Apen zien de kokosnoot, ruiken de banaan en gaan met hun pootje door het gat in de kokosnoot om de banaan te pakken. Het pootje met de banaan erin zijn te groot om de kokosnoot ook weer uit te kunnen. De aap zit gevangen. Het enige wat de aap hoeft te doen, is de banaan loslaten. Dan is de aap vrij...

Oefening:

Wanneer voel jij dat je je ergens aan vastklampt? Wat gebeurt er dan precies? Misschien is het mogelijk om hier dan iets te verzachten. Dit is loslaten. 

Vertrouwen. Naast de frisse blik, geduld en niet oordelen, is vertrouwen ook een van de zeven houdingskwaliteiten van mindfulness. Met vertrouwen wordt met name bedoeld: het vertrouwen op de eigen intuitie en de eigen wijsheid. 

Soms hoor ik mensen tijdens lessen, trainingen of individuele coachgesprekken zeggen: 'Raar he, dat ik dit voel'. Of: 'Ik denk ... en dat slaat echt nergens op'. Of: 'Die pijn, daar luister ik niet naar, ik ga gewoon door'. Dit zijn allemaal uitingen van geen vertrouwen hebben in de eigen ervaringen. Zonde. Want zodra je de ervaring erkent, precies zoals die is, heb je een keuze in hoe je ermee om wilt gaan. Je kunt de emotie die je voelt, toelaten zonder te oordelen. En de gedachten die voorbij komen niet proberen weg te drukken. En de pijn die je voelt, zien als raadgever. Op deze manier benut je je eigen wijsheid en kun je de signalen zien als een bron van informatie. 

Wanneer je de signalen negeert of weg redeneert, ontstaat er een laag verzet die jou weghoudt van de ervaring zelf. Je zult dan verwijderd raken van jezelf en jezelf niet verder kunnen ontwikkelen tot de persoon die je bent. Wanneer het lastig is om de eigen ervaringen te erkennen, kun je ook eerst de laag verzet leren erkennen zoals: 'He, ik ben me aan het verzetten tegen de pijn'. Dat verzet is namelijk ook een ervaring die erkend mag worden. Zodra je het verzet ziet, kun je hierin verzachten. Vervolgens kom je bij de kern, de oorspronkelijke ervaring, die jou vertelt wat er precies op dat moment bij jou speelt. Zodra je dat ziet, ontstaat de ruimte om te besluiten hoe je ermee om wilt gaan. 

Oefening:

Kijk of je bij welke ervaring ook, positief of negatief, kunt zeggen tegen jezelf: 'Oke, dit is wat er nu is. Laat het maar toe'. Hieruit blijkt het vertrouwen op de eigen ervaringen, de eigen intuitie en de eigen wijsheid.

Jon Kabat-Zinn, de grondlegger van de achtweekse training Mindfulness Based Stress Reduction, formuleert de definitie van mindfulness als:

'Het richten van de aandacht, bewust, in het moment, zonder te oordelen'. 

In deze definitie zit een van de zeven houdingskwaliteiten van mindfulness, namelijk het niet oordelen. Het niet oordelen helpt je om de dingen te zien zoals ze zijn. 

Elke ervaring wordt al snel opgevolgd door een reactie, een oordeel. We vinden iets fijn of niet fijn, mooi of lelijk, lekker of vies. Vervolgens voert dit oordeel de boventoon in onze ervaring en zien we de dingen niet meer zoals ze zijn. We zien alles door een gekleurde bril, en vaak een donker gekleurde bril. Je kunt je misschien voorstellen wat voor effect dit heeft op hoe je je voelt, zowel fysiek als emotioneel, wat je denkt en wat je doet. 

Het niet oordelen helpt je te zien wat er is en te accepteren wat er is. Het is namelijk wat het is, of het nu fijn is of niet. Wanneer je iets bekijkt door deze objectieve en nieuwsgierige bril kun je meer genieten van de fijne dingen. Bovendien heb je hiermee een manier gevonden om je anders te leren verhouden tot het niet fijne. Je kunt namelijk toenadering zoeken tot deze dingen en dan ontdekken dat ze eigenlijk helemaal niet zo erg zijn. We kunnen het best aan.

Oefening:

Ga maar eens na hoeveel je oordeelt. Over jezelf, over anderen, over (gebeurtenissen in) de wereld. En onderzoek maar wat het effect van dit oordeel is op hoe je je fysiek en emotioneel voelt, wat je denkt en wat je doet. Zie maar wat er daadwerkelijk is en ontdek de rijkheid van de ervaring maar.

PAS OP! 

Veroordeel jezelf niet voor het oordelen. Als het oordeel er al is, oordeel daar dan niet over. De volgende keer kun je je oordeel misschien wat uitstellen. 

Geduld is een vorm van wijsheid. Het is het besef dat dingen hun tijd nodig hebben. Dingen buiten onszelf en ook binnenin onszelf. Naast de frisse blik (zie 21-03-2017) is geduld een van de zeven houdingskwaliteiten van mindfulness. Een houding die jou kan ondersteunen in je mindfulnessbeoefening en die je kunt ontwikkelen door mindfulnessbeoefening. 

Jon Kabat-Zinn, de grondlegger van de Mindfulness Based Stress Reduction, gebruikt in zijn boek 'Gezond leven met mindfulness, handboek meditatief ontspannen' een voorbeeld om geduld uit te leggen en aan te geven dat ongeduld en toegeven aan de neiging om te handelen die erbij komt averechts kunnen werken. Een kind dat een rups probeert te helpen ontpoppen tot een vlinder door met de vingers de rups van vorm te laten veranderen, zal de rups niet helpen. De rups zal het niet overleven. Ongeduld en toegeven aan de neiging die erbij komt, werken averechts. 

Iedereen is weleens ongeduldig. Hier hoef je ook niet op een strenge of veroordelende manier op te reageren. Het ongeduld is er al. Laat het er maar zijn. Onderzoek maar wat er precies gebeurt. Hoe uit het ongeduld zich? Uit het zich fysiek? Komt er een lichamelijke reactie zoals bijvoorbeeld onrust of bewegingsdrang? Of uit het zich in gedachten? Komen er gedachten als: 'Pfff, schiet eens op!' Of: 'Wat duurt dat lang!'. Wat de uiting van ongeduld ook is, kijk er maar naar en laat het maar weer los. Alle ongeduld komt en gaat. Je hoeft er niet op te reageren en er niks mee te doen. Het is een van vele ervaringen. Zo kun je geduldig omgaan met ongeduld. 

Geduldig zijn betekent elk moment volledig openstaan voor wat zich aandient, wetende dat alles, net als rupsen die vlinders worden, hun tijd nodig hebben.

Oefening:

Ga maar eens voor jezelf na wanneer jij ongeduld ervaart en hoe je hier dan op reageert. Welke neiging is er? En geef je hieraan toe? Je hier bewust van zijn, is een eerste stap in jouw ontwikkeling van geduld. 

Het is lente. Elke seizoen heeft haar eigen charme. Lente is voor mij de start van een nieuw begin. Bij de start van een nieuw begin past een van de zeven houdingskwaliteiten van mindfulness, namelijk de frisse blik. De frisse blik betekent dat je alles ervaart alsof je het voor het eerst ervaart. Er zijn maar weinig dingen die we voor het eerst doen. Bijna alles wat we doen, hebben we al eens eerder gedaan. Dit maakt dat we bij alles vooraf al een beeld hebben van hoe het ongeveer zal zijn. We zijn bevooroordeeld. Dit zorgt ervoor dat we al met een bepaalde houding de ervaring tegemoet treden die de ervaring niet meer puur laat zijn. De ervaring is al gekleurd. Nog voordat het eigenlijk is begonnen! Het kan helpen om vooraf te weten wat er ongeveer gaat komen zodat je je kunt voorbereiden of rekening kunt houden met eventuele obstakels. Dit neemt echter de puurheid van de situatie weg. Je weet immers nog niet hoe de situatie daadwerkelijk zal zijn. De frisse blik helpt je om jezelf open te stellen voor wat komt en dus eigenlijk als een kind iets voor het eerst te doen. De frisse blik kun je oefenen door je over alles te verwonderen en jezelf bij alles af te vragen: 'Wat is dit?'. Misschien herken je dit. Misschien besef je dat je bepaalde situaties al met een bepaalde houding tegemoet treedt of bepaalde mensen op een bepaalde manier benadert. Een patroon dat door de tijd heen is ontstaan dat vervolgens jouw daadwerkelijke ervaring beinvloedt. Zonde eigenlijk, om niet blanco, als een tabula rasa (onbeschreven blad), ervaringen op te doen. Alles voor het eerst, in alle puurheid.  

Oefening:

Kijk of stap wanneer je wakker wordt eens naar buiten om je zintuigen open te zetten voor kleuren, geuren, geluiden, het voelen van de wind... Laat alles maar naar je toe komen en neem alles maar waar alsof je het nog nooit eerder hebt ervaren. Met een bepaalde nieuwsgierigheid. 

Wanneer je last hebt van depressie is er behoefte om van de depressie af te komen. Je wilt dat het stopt, weggaat, dat je gelukkiger bent. Nu kun je jezelf heel hard verzetten tegen het feit dat er sprake is van depressie en je kunt heel hard je best doen om je gelukkiger te voelen. Dat maakt het in veel gevallen niet beter. Je bent namelijk aan het vechten tegen iets wat er nu eenmaal is. Vergelijk het maar met het proberen een bal onder water te duwen en te houden. De bal zal op alle mogelijke manieren proberen een weg naar boven te vinden. 

Een veel toegepaste methode is cognitieve gedragstherapie waarbij je leert om negatieve gedachten die er zijn te beoordelen naar waarheid en behulpzaamheid. Is de gedachte waar? En is de gedachte helpend? Voor veel mensen werkt deze methode heel goed. Dat is wetenschappelijk bewezen. Voor veel mensen werkt het echter niet zo goed. Het kan ervaren worden als een soort strijd. Je bent continu bezig met het bekritiseren van de inhoud van de gedachten en de gedachten anders willen maken dan ze zijn. Zo zou een reactie op negatieve gedachten kunnen zijn: 'Je hoeft niet zo te denken'. Of: 'Stop eens met zo negatief doen'. Deze reacties leggen een extra negatieve laag over de negatieve gedachten heen.

Een andere methode is mindfulness. Leren de negatieve gedachten op te merken zodra ze er zijn. 'Hee, daar is die gedachte weer'. Met deze metavisie zien dat er negatieve gedachten zijn in plaats van ze te geloven en er naar te leven. Zo kun je afstand creeren van de negatieve gedachten en zo hun invloed verminderen. De gedachten komen en gaan ook weer, als wolken aan de hemel. Je hoeft er dus niks mee te doen. Je hoeft ze niet te geloven en je hoeft ze ook niet weg te duwen. De strijd met de gedachten verdwijnt. Wat een rust en ruimte zal er ontstaan. 

Wanneer je ergens tegenaan loopt in je leven weet je dat je je niet in die situatie wilt bevinden. Misschien weet je zelfs wat je wel zou willen. Om daadwerkelijk tot verandering te kunnen komen, is er opmerkzaamheid nodig. Opmerkzaamheid is het weten wat er gebeurt terwijl het gebeurt. We ervaren vaak wel iets maar weten dan niet dat we dat ervaren. We voelen bijvoorbeeld stress, een depressieve stemming, angst of pijn maar weten niet dat we dat voelen. Opmerkzaamheid is dus eigenlijk een soort metavisie, het van bovenaf of buitenaf kunnen kijken naar wat zich afspeelt. Deze opmerkzaamheid is het weten wat we fysiek voelen, weten wat we denken en weten wat we emotioneel voelen. Dit zorgt ervoor dat we van een afstand kunnen kijken naar de situatie en kunnen loskomen van de automatische reactiepatronen waar we vaak in vast zitten. Wanneer we bijvoorbeeld stress ervaren, reageren we automatisch door harder ons best te doen, meer tijd en energie te besteden aan datgene wat de stress veroorzaakt, en activiteiten die goed voor ons zijn even op een laag pitje te zetten. Dit maakt de stress groter, over wat voor stress we het ook hebben. Met het creeren van afstand worden andere hersendelen actief die ervoor zorgen dat er ruimte ontstaan en er oplossingen gevonden kunnen worden of andere manieren om met onoverkomelijke situaties om te kunnen gaan. Verandering begint met opmerkzaamheid en de eerste stap is even stilstaan.

Tijdens een vlucht naar Caraibisch gebied heb ik vliegangst ontwikkeld. Heftige turbulentie en grote luchtzakken zorgden ervoor dat niet alleen ik in paniek raakte maar mensen om mij heen gilden en zelfs de stewardessen angstig om zich heen keken. Deze ervaring heeft grote indruk op mij gemaakt. Elke vlucht die volgde, was een gevecht. 

Nu zijn er talloze rationele kalmeringsmiddelen te vinden. Vliegen is een van de veiligste manieren van reizen, de kans dat er iets mis gaat is minimaal, en je zou jezelf voor de gek kunnen houden door te doen alsof je in een auto zit en je op de weg bevindt. Voor sommige mensen helpt dit, voor anderen niet.

Het leek me het proberen waard om mindfulnessbeoefening in te zetten om te onderzoeken wat die mij zou kunnen brengen in een angstige situatie als tijdens vliegen. Wat ik heb gedaan, was heel simpel: mijn aandacht naar mijn lichaam brengen. Vliegangst zit tussen de oren. Er komen allerlei gedachten voorbij zoals: 'Ik wil dit niet'. Of: 'Waarom doe ik dit?'. Of: 'Wat als er iets misgaat?'. Of: 'Laat dit alsjeblieft goed gaan'. Deze gedachten trekken je aandacht, lijken werkelijkheid en vergroten je angst. Je kunt ze wegduwen of wegredeneren maar dan zullen ze gek genoeg blijven. Ga maar voelen wat er in je lichaam gebeurt. Je kunt van onder naar boven het lichaam langslopen.

Je voeten op de grond, je billen op de stoel, je rug tegen de rugleuning, je armen liggend op je benen of op de armleuningen. Wat voel je precies? Druk, lucht, warmte, kou, spanning, ontspanning? Zo is er van alles op te merken. Dit opmerken geeft je de mogelijkheid om wat van de spanning of het verzet los te laten. Niet omdat het anders moet, maar omdat het anders kan. Telkens wanneer de aandacht weer omhoog schiet naar de doemgedachten kun je die gedachten opmerken als: 'Ah, daar zijn ze weer', en vervolgens de aandacht weer gewoon terug brengen naar het lichaam om te voelen wat er is. 

Het gaat erom dat jij de aandacht richt waar jij die wilt hebben en je niet laat leiden door waar de aandacht naar toe getrokken wordt. Naast het richten van de aandacht op het lichaam kun je bijvoorbeeld ook naar muziek luisteren, een boek lezen of een denkpuzzel maken.

Je kunt je volgende vlucht zelfs voorbereiden. In gedachten een vliegsituatie voor de geest halen, voelen wat er is, en zo in een veilige omgeving oefenen voordat het echt zover is. Van een soort in vitro exposure (voorstellen van de situatie) naar exposire in vivo (in de echte situatie). Zo kun je zodra je echt gaat vliegen gebruik maken van het geheugen van je lichaam en je hersenen, en oefenervaringen van eerder terughalen om je te sterken. Je weet dat je het aankunt, dus nu ook. 

Voor sommige mensen, en zeker in deze tijd van schijnbaar oneindige mogelijkheden, is het moeilijk om keuzes te maken. Het idee van maakbaarheid van geluk zorgt voor extra druk. Je zou in staat moeten zijn om de keuze te maken die jou gelukkig maakt en als je niet gelukkig bent, dan zou dat je eigen schuld zijn. Ik geloof niet in schuld en ook niet in maakbaarheid van geluk in de betekenis dat de keuze die jij maakt bepaalt of je gelukkig bent. Ik geloof wel in maakbaarheid van geluk in de betekenis dat je de gemaakte keuze de juiste keuze kunt maken en hiermee gelukkig kunt zijn. 

Bij het maken van keuzes kun je kijken naar de rationele argumenten voor en tegen de mogelijke opties. Hieraan kun je de gevoelswaarde toevoegen door na te gaan hoeveel waarde elk element heeft voor jou. Dit kan een helder beeld geven van wat voor jou belangrijk is en waar voor te kiezen. 

Soms is het dan alsnog onduidelijk. Dan heeft het niet zozeer met de opties te maken maar met angst. Angst voor falen, angst voor het maken van de verkeerde keuze. 'Wat nou als ik het verkeerde kies?!' Ja, wat dan? Het bezig blijven met het keuzeproces is stressvoller en maakt ongelukkiger dan het maken van een zogenaamde 'verkeerde' keuze. En die verkeerde keuze is in veel gevallen ook weer terug te draaien of tot een goede keuze te maken. In het ergste geval kun je er tenminste van leren voor de toekomst. Erger wordt het niet. Mits je dat toestaat.

We denken bij het moeten maken van keuzes al snel dat de ene optie goed is en de andere slecht. Alsof de ene ons gelukkig maakt en de andere niet. We moeten alleen nog uitvinden welke dan de ene is en welke de andere. Het lijkt alsof het geluk dus in de keuze zit. Maar het geluk zit in jou. Welke keuze maak jij de juiste? Blijf er niet over piekeren. Zonder te proberen, zul je er nooit achter komen. 

Oefening:

Ga eens kijken hoe je kleinere keuzes maakt. Hoe ga je dan te werk? En wat zorgt ervoor dat je in die gevallen in staat bent om een keuze te maken? Wat vind je belangrijk en wat vind je minder belangrijk? Oefen met het maken van kleine keuzes om de grotere ook aan te kunnen. Je hoeft het alleen maar te doen.

Onderweg in de trein trekt een man mijn aandacht. Hij zit op een opvallende manier. Met de ogen gesloten, de voeten plat op de grond, de rug recht, de schouders open en de armen ontspannen op de benen. Mijn eerste reactie is: 'Zou hij zijn aan het mediteren?'. Met oortjes in is het waarschijnlijk dat hij muziek is aan het luisteren. Maar mijn gedachten gaan weer naar de mogelijkheid dat hij is aan het mediteren. Tijdens een treinreis is een ideaal moment om even de ogen te sluiten en te mediteren. Mediteren is mogelijk voor sommige mensen nog wat vreemd en vaag. Toch worden mindfulness en meditatie steeds meer bekend en normaal. Mediteren is niks meer en niks minder dan van moment tot moment met de aandacht bij de huidige ervaring zijn. 

Ik ga mee in het idee dat hij geen muziek is aan het luisteren maar is aan het mediteren en er ontstaat een glimlach op mijn gezicht. Wat heerlijk dat mensen dit doen. In een overvolle trein in de spits even met gesloten ogen met de aandacht bij jezelf en een moment van rust nemen om de dag goed te beginnen. Alles wat is geweest of nog gaat komen even loslaten en helemaal in dit moment zijn. Wat zou het bijzonder zijn als het beeld zou ontstaan van meer mediterende mensen in de trein. Mediterend naar het werk, naar een lange en hectische dag met afspraken en deadlines. Nog even een moment alleen met jezelf. Hoe zou jouw begin van de dag dan voelen? Probeer het eens uit.  

Mensen die mindfulness beoefenen, zijn vaak op zoek naar rust in het hoofd, ontspanning in het lichaam, een gevoel van geluk, goed kunnen concentreren en presteren, en kunnen omgaan met moeilijke situaties. Kortom: mensen willen zich op hun gemak voelen bij zichzelf en in hun leefsituatie.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het beoefenen van mindfulness mooie resultaten oplevert. Mindfulness biedt een nieuwe manier van kijken naar jezelf, anderen en de wereld om je heen. Deelnemers geven aan dat hun algehele levenskwaliteit toeneemt. Effecten zijn zelfs te meten in de hersenen. De amygdala, het centrum van stress en angst, wordt minder actief en daardoor kleiner. De prefrontale cortex en de hippocampus, die betrokken zijn bij zelfbewustzijn, compassie en het constructief reageren op stresssituaties, worden actiever waardoor er meer neurale verbindingen ontstaan. Anders gezegd: mensen ervaren minder stress en kunnen beter omgaan met stressvolle situaties. 

Mindfulness is tegenwoordig een alombekend begrip. Je hoort, ziet en leest er veel over. Maar hoe ziet het er nou eigenlijk precies uit? Mindfulness is ervaringsgericht. Je kunt van alles op een cognitief niveau begrijpen maar zolang je het niet ervaart, mis je een deel en kun je je ontwikkeling niet voortzetten. Het heeft dus te maken met oefenen.

Tijdens een les of training doen we verschillende meditatieoefeningen. Meditatie klinkt al snel zweverig. Eigenlijk is het juist heel concreet en down to earth. Meditatie is op een vriendelijke manier de aandacht richten op een gekozen object of openstaan voor alles wat zich aandient. Je geeft je over aan de begeleiding en leert een nieuwe en radicaal andere manier aan van omgaan met welke ervaring dan ook. Nu merk je misschien dat je dit wel kunt volgen maar eigenlijk nog niet echt begrijpen. En daarom is mindfulness ervaringsgericht. Zodra je een mindfulnessoefening doet, zul je ontdekken wat het echt inhoudt.

Mindfulness is voor iedereen. De oorsprong ligt in de medische wereld, tegenwoordig wordt de training op allerlei gebieden en aan allerlei doelgroepen aangeboden. Mindfulness is van waarde voor iedereen die vaardigheden wil aanleren om te kunnen omgaan met welke uitdaging in het leven dan ook. Zowel fysiek als psychisch, zowel klein als groot.

Deelnemers aan trainingen mindfulness geven aan last te hebben van ziekte, pijn, negatieve/wisselende stemmingen, angst en paniek, een lastige relatie met eten, werkstress, burn-out, bore-out, onrust, ontevredenheid, ad(h)d, rouw, verlies van een baan, noem maar op.

De groepen zijn divers. Iedereen heeft zijn/haar eigen achtergrond, eigen verhaal en eigen reden om zich aan te melden voor de training. Mindfulness brengt al deze mensen samen omdat iedereen de eigen levenskwaliteit wil vergroten, meer geluk wil ervaren, meer rust wil voelen en goed voor zichzelf wil leren zorgen. En dit zijn precies de effecten die worden gemeten in wetenschappelijk effectonderzoek. 

Mindfulness is een combinatie tussen oosterse meditatietechnieken en westerse wetenschappelijke psychologische kennis. Wat je leest over mindfulness en de effecten ervan is gebaseerd op de achtweekse training Mindfulness Based Stress Reduction. Deze training is ontwikkeld door Jon Kabat-Zinn (1944), vroeger moleculair bioloog en oprichter/directeur van de Stress Reduction Clinic van het gezondheidscentrum van de universiteit van Massachusetts.

Werkend in het ziekenhuis van Massachusetts verbaasde hij zich erover dat patienten die uitbehandeld waren aan hun lot werden overgelaten. Ze moesten maar leren leven met hun klachten. Al kon niemand hen uitleggen hoe. Jon Kabat-Zinn ontwikkelde in 1979 de training Mindfulness Based Stress Reduction om deze mensen te begeleiden in het ontwikkelen van vaardigheden om met hun pijn, ziekte en stress om te leren gaan.

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat deelnemers aan deze training inderdaad een toename ervaren in levenskwaliteit. Ze leren anders tegen zichzelf, anderen en de wereld om hen heen aan te kijken. Er worden zelfs veranderingen in de hersenen gemeten. Zo wordt de amygdala, het centrum in de hersenen dat 'aanslaat' bij dreiging, angst en stress, minder actief en daardoor kleiner. Delen die betrokken zijn bij zelfbewustzijn, compassie en constructief reageren op stresssituaties worden actiever waardoor er meer neurale verbindingen ontstaan. 

Anders gezegd: mensen ervaren minder stress en kunnen beter omgaan met stressvolle situaties.

In het coachingsproces doorlopen we verschillende stappen:

Stap 1. Het verkennen van jouw huidige situatie

Samen verkennen we jouw huidige situatie en waar je precies tegenaan loopt. Hier blijven we echter niet in hangen.

Stap 2. Het formuleren van jouw doel

We richten ons op de door jou gewenste situatie. Hieraan gekoppeld formuleren we een doel. Dit is belangrijk omdat je zonder focus niet weet 

waar je naar toe gaat en wanneer je bent waar je wilt zijn. 

Stap 3. Het onderzoeken van krachten, successen en mogelijkheden

We onderzoeken waar het al goed gaat en wat er precies goed gaat. Je zult ervaren dat je over kwaliteiten en vaardigheden beschikt om in een aantal stappen jouw doel te bereiken. 

Stap 4. Het doen en reflecteren

We bespreken oefeningen die je in jouw dagelijks leven kunt uitvoeren. Deze oefeningen zorgen ervoor dat je in kleine haalbare stappen richting jouw doel beweegt. Vervolgens reflecteren we op hoe het uitvoeren van de oefeningen is verlopen zodat je telkens een stap verder komt en zult ervaren dat jij invloed hebt op jouw situatie.

Stap 5. Het afronden

Na een aantal gesprekken ervaar je dat je jouw doel hebt bereikt of zelf verder kunt richting jouw doel. Hier ronden we ons contact af. Je bent altijd welkom om later nog eens contact op te nemen om te bespreken hoe het op dat moment met je gaat of om een andere coachvraag te bespreken.

Door oplossingsgerichte coaching zul je empowerment ervaren, het gevoel dat je zelf invloed hebt op het bereiken van je doel. Hier is echter een actieve houding voor nodig. Door de vragen die ik stel en de oefeningen die we doen, zul jij een actieve houding aannemen tijdens het coachgesprek. Je bent actief betrokken door te denken, beantwoorden, doen en ervaren.

Het coachen blijft echter niet beperkt tot de gesprekken die we voeren. In dat geval zou je er weinig aan hebben. Het gaat immers niet alleen om inzicht maar ook om het oefenen en ervaren in je dagelijks leven. Dat is immers de plek waar je tegen problemen aanloopt die je wilt oplossen. 

Door het coachen uit te breiden naar je leefsituatie kun je in kleine stappen veranderingen teweeg brengen en je doel bereiken.

Het eerste doel van oplossingsgerichte coaching is natuurlijk het bewegen richting jouw gewenste situatie. Het tweede doel is empowerment. 

Empowerment is de ervaring dat je zelf invloed hebt op het bereiken van je doel. 

Wanneer je naar een coach gaat met het idee dat diegene je probleem oplost, dan zul je in een volgende lastige situatie weer naar een coach gaan. 

Je bent afhankelijk van de ander en bent ervan overtuigd diegene nodig te hebben om verder te komen. 

Wanneer je zelf een actieve houding aanneemt in het proces van oplossingsgerichte coaching zul je empowerment ervaren. Je hebt zelf invloed op het bereiken van jouw doel. Dit doel en elk ander doel.

'Mooi, dus jij gaat mijn probleem oplossen?'

Dit is, misschien helaas, een misvatting over wat oplossingsgerichte coaching is. Ik zeg 'helaas', omdat je eerste reactie teleurstelling kan zijn. Je loopt immers met iets rond wat je opgelost wilt hebben. Ik zeg 'misschien' omdat het alternatief veel beter is: 

ik los niet jouw probleem op, maar je leert zelf je probleem op te lossen met hulp van mij.

Bij oplossingsgerichte coaching richten we ons niet zozeer op het probleem maar op de oplossing. We bespreken je huidige situatie en richten ons 

vervolgens op de door jou gewenste situatie. Met dit doel in zicht zul je stapsgewijs door het aanleren van vaardigheden richting dit doel bewegen. 

Ik reik je handvatten aan, jij bent degene die ze vastpakt.